Ołtarze kościoła Franciszkańskiego w Krakowie
Historia i ikonografia
DOI:
https://doi.org/10.36123/RK.2023.89.03Keywords:
Franciszkanie, kościół (bazylika) św. Franciszka w Krakowie, historia ołtarzy, ikonografia ołtarzy, ołtarz główny, ołtarze boczneAbstract
ALTARS OF THE FRANCISCAN CHURCH IN CRACOW. HISTORY AND ICONOGRAPHY
The analysis shows that from the end of the 15th until the 1850s, the church’s sacred space was shaped by 10 altars. The last arrangement has seven of them. The time frame of their existence was determined by the disasters that hit the church (the fires in 1655 and 1850). The oldest were the altars dedicated to the Immaculate Conception of the Virgin Mary; St. Anthony; St. Anne; the Transfiguration of the Lord; St. Agnes; St. Salomea; St. Hieronymus; and Holy Mother of the Crowns (also called the Rich). After the church was rebuilt after a fire in 1655, the interior was filled with altars dedicated to the Immaculate Conception; St. Anthony; St. Anne; Transfiguration; Our Lady of Consolation (Merry); St. Louis; St. Bonaventure; St. Lawrence; St. Diego de Alcalá; the Magi. After 1850, the following altars appeared: Immaculate Conception; St. Anthony; St. Maximilian (originally Nicodemus); the Heart of Jesus (originally St. Joseph of Cupertino); St. John Paul II (originally St. Anne; St. Joseph; Spouse of the Blessed Virgin Mary); and Our Lady of Perpetual Help (Our Lady the Merry or Merry Virgin Mary). All through these changes, the church always contained altars dedicated to Our Lady Immaculate and St. Anthony. And there was always an altar dedicated to the Mother of God, under various callings.
References
Adamczewski Jan, Mała encyklopedia Krakowa, Kraków 1996.
Bałus Wojciech, Sztuka Sakralna Krakowa w wieku XIX, cz. II, Matejko i Wyspiański, Kraków, 2007.
Bazylika OO. Franciszkanów. Przewodnik, Kraków 2002.
Bęczkowska Urszula, Karol Kremer i Krakowski Urząd Budownictwa w latach 1837‒1860, Kraków 2010.
Białkiewicz Zbigniew Jan, Przemiany architektury krakowskiej w połowie XIX wieku, Kraków 1994.
Borowiejska-Birkenmajerowa Maria, Odbudowa kościołów Św. Trójcy i Św. Franciszka w Krakowie w drugiej połowie w. XIX – koncepcje i realizacja, „Krzysztofory”, T. 12: 1985.
Demel Juliusz, Pożar Krakowa 1850 roku, „Rocznik Krakowski”, T. 32: 1952.
Dettloff Paweł, Rojkowska Halina, Zarys dziejów kaplicy Arcybractwa Męki Pańskiej i jej wyposażenia, „Rocznik Krakowski”, T. 82: 2016.
Di Fonzo Wawrzyniec, Odoardi Jan, Pompei Alfons, Bracia Mniejsi Konwentualni. Historia i życie (1209‒1976), Niepokalanów 1988.
Ekielski Władysław, Nieudana restauracya, „Architekt”, 1907, t. 8, z. 8, s. 14.
Frycz Jerzy, Restauracja i konserwacja zabytków architektury w Polsce w latach 1795‒1918, Warszawa 1975.
Geniusz baroku. Szymon Czechowicz 1689‒1775, red. Andrzej Betlej, Tomasz Zaucha, Kraków 2020.
Gogola Zdzisław, Rys historyczny bazyliki Franciszkanów w Krakowie, w: Studia z dziejów kościoła Franciszkanów w Krakowie, red. Z. Kliś, Kraków 2006.
Grabowski Ambroży, Kraków i jego okolice, wyd. 5, Kraków 1866.
Guryn Andrzej, Reformatorska działalność Jana Donata Caputo w prowincji franciszkanów konwentualnych w Polsce w latach 1595‒1598, „Studia Theologica Varsaviensia”, 1969, t. 7, z. 1. Historia pożaru miasta Krakowa, Kraków 1850.
Kantak Kamil, Franciszkanie Polscy, t. II, Kraków 1938.
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 4: Miasto Kraków, cz. 2: Kościoły i klasztory Śródmieścia, 1, red. Adam Bochnak, Jan Samek, Warszawa 1971.
Kęder Iwona, Komorowski Waldemar, Ikonografia placu Wszystkich Świętych oraz ulic Franciszkańskiej, Poselskiej, Senackiej i Kanoniczej w Krakowie, Kraków 2007.
Klaja Grzegorz, Ołtarz w świetle teologii, Kraków 2008.
Langman Jerzy, „Nieistniejący kościół świętych Michała i Józefa niegdyś karmelitów bosych w Krakowie”, Archiwum Prowincji Karmelitów Bosych w Czernej, mps, syg. AMK 11.
Łoza Stanisław, Architekci i budowniczowie w Polsce, Warszawa 1954.
Mikołajska Ewa, Neośredniowieczne ołtarze w Krakowie, w: Wojciech Bałus, Ewa Mikołajska, Jacek Urban, Joanna Wolańska, Sztuka sakralna w Krakowie w wieku XIX, część 1, Kraków 2004.
Moraczewski Maciej, [Nekrolog Księżarskiego], „Czasopismo Techniczne [lwowskie]”, 1884, nr 2, s. 67 (wykaz prac).
Muczkowski Józef, Kościół Św. Franciszka w Krakowie, Biblioteka Krakowska, nr 19, Kraków 1901.
Nadolski Bogusław, Misterium chrześcijańskiego ołtarza, Kraków 2009.
Pasierb Janusz Stanisław, Ołtarz chrześcijański: Historia i symbolika, „Studia Theologica Varsaviensia” ” 1968, t. 68, nr 2.
Pruszcz Piotr Hiacynt, Kleynoty Stołecznego Miasta Krakowa albo Kościoły, y co w nich iest widzenia godnego y znacznego, przez Piotra Hiacynta Pruszcza krótko opisane…, Kraków 1745.
Przewodnik po bazylice oo. Franciszkanów w Krakowie, Kraków 1987.
Purchla Jacek, O architekturze krakowskiej połowy XIX wieku, „Rocznik Krakowski”, T. 53: 1987, s. 132.
Rojkowska-Tasak Halina, Zespół klasztorny Franciszkanów w Krakowie – rozwój przestrzenny, w: Krypty grobowe kościoła św. Franciszka z Asyżu w Krakowie w świetle badań interdyscyplinarnych, t. I: Archeologia. Historia. Kostiumologia, red. Anna Drążkowska, Toruń 2020.
Rosenbaiger Samuel, Dzieje kościoła oo. Franciszkanów w Krakowie w wiekach średnich, Biblioteka Krakowska, nr 79, Kraków 1933.
Rożek Michał, Straty kulturalne i artystyczne Krakowa w okresie pierwszego najazdu szwedzkiego (1655‒1657), „Biuletyn Historii Sztuki”, 1974, t. 36, nr. 2.
Samek Marta, Architektura kościoła franciszkanów w Krakowie w XVII wieku, „Rocznik Krakowski”, T. 56: 1990.
Solarz Franciszek, Arcybractwo Męki Pańskiej na tle jego historii i posłannictwa, w: Krypty grobowe kościoła św. Franciszka z Asyżu w Krakowie w świetle badań interdyscyplinarnych, t. I: Archeologia. Historia. Kostiumologia, red. Anna Drążkowska, Toruń 2020.
Solarz Franciszek, Drewniane wyposażenie bazyliki Franciszkanów w Krakowie, w: Sztuka w kręgu krakowskich franciszkanów i klarysek, red: Marcin Szyma, Marek Walczak, Kraków 2020.
Solarz Franciszek, Historia bazyliki, krużganków i kaplic w zespole krakowskiego klasztoru franciszkanów, w: Franciszek Solarz, Bogumił Krużel, Krakowscy Franciszkanie (Krakovian Franciscans). Album, AFRaster, Kraków 2009.
Solarz Franciszek, Historia relikwii błogosławionej Salomei, w: Krypty grobowe kościoła św. Franciszka z Asyżu w Krakowie w świetle badań interdyscyplinarnych, t. I: Archeologia. Historia. Kostiumologia, red. Anna Drążkowska, Toruń 2020.
Szyma Marcin, In ecclesia sancti Francisci in chori medio. Wprowadzenie do badań nad miejscem chóru liturgicznego w kościołach średniowiecznego Krakowa, w: Średniowieczna architektura sakralna w Polsce w świetle najnowszych badań. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie 13‒15 listopada 2013 roku, Gniezno 2014.
Tomkowicz Stanisław, Kronika konserwatorska krakowska za rok 1895, „Kalendarz Krakowski Józefa Czecha”, 1896.
Tomkowicz Stanisław, Opieka nad zabytkami, „Kalendarz Krakowski Józefa Czecha”, 1896.
Umiłowany od wszystkiego miasta. W 770. Rocznicę przybycia franciszkanów do Krakowa (1237‒2007), red. Andrzej Bruździński, Zdzisław Gogola, Kraków 2007.
Wanat Benignus Józef, Barokowe ołtarze w bazylice Franciszkanów w Krakowie, w: Umiłowany od wszytkiego miasta. W 770. rocznicę przybycia franciszkanów do Krakowa (1237‒2007), red. Andrzej Bruździński, Zdzisław Gogola, Kraków 2007.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
See more at Copyright & Licensing tab.
