Ulica Grodzka w Krakowie w 1900 roku. Wstęp do badań socjotopograficznych

Authors

  • Iwona Kawalla-Lulewicz

DOI:

https://doi.org/10.32030/KRZY.2022.03

Keywords:

social topography, Grodzka Street, tenement house, owner, resident, merchant, craftsman, shop, enterprise

Abstract

GRODZKA STREET IN KRAKÓW IN 1900. INTRODUCTION TO SOCIAL TOPOGRAPHY RESEARCH

The paper attempts to address the topic of social topography of Grodzka Street in the year 1900. Historiography offers very few works in this field dedicated to specific streets or districts of Kraków in the 19th and the 20th centuries. Thus, the present text represents a valuable contribution to further research focusing on the historical reconstruction of the city’s spatial layout and its population which will enable us to discover the maximum number of social features of the urban space and its valorization, and to observe the changes taking place in the city’s natural and cultural landscape. In this case, the subject of the study are the residents of one of the city’s major streets at a specific historical moment. The focus is mainly on the social and professional structure of the local community, and not on the features and the changing character of the buildings. So, who was a typical resident of Grodzka Street? Female – a Roman Catholic who came from Kraków or one of the nearby towns and villages (within a several dozen kilometres radius from the city), a married housewife, or a single woman working as a servant or in the trade and services sector. Male – single, Roman Catholic, professionally associated with crafts or commerce, a native Cracovian or a migrant from one of the nearby towns and villages within a several dozen kilometres radius from the city. The paper also examines commercial enterprises and crafts businesses located in the discussed street. A strict specialization has been observed among the many crafts and commercial establishments in Grodzka Street: the most numerous were clothing, accessories and shoe shops, fabric and fur warehouses, and tailor’s shops. Moreover, the closer to the Main Market Square, the more luxury goods stores, such as jeweller’s, watchmaker’s and top quality garment retail stores one would find, and the closer to the district of Stradom, the more mechanical shops, building materials warehouses, ironmonger’s and grocer’s shops, as well as stores offering small household items (known as Nuremberg commodities) one would encounter.

Author Biography

  • Iwona Kawalla-Lulewicz

    PhD, historian, Collections Curator at the Museum of Kraków, Hipolit House, a branch of the Museum of Kraków.

References

Barylewska-Szymańska Ewa, Maciakowska Zofia: Miasto i ludzie u progu nowoczesności – socjotopografia Gdańska w pierwszej połowie XIX wieku. Gdańsk 2016

Borecki Paweł: Uwagi o statucie prawnym wyznawców judaizmu na ziemiach polskich. „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2010, t. 62, z. 2, s. 49–89

Chmiel Adam: Domy krakowskie – ulica Grodzka. Cz. 1 (Liczby or. nieparzyste 1–17). Biblioteka Krakowska, nr 81. Kraków 1934

Chmiel Adam: Domy krakowskie – ulica Grodzka. Cz. 2 (Liczby or. nieparzyste 19–37). Biblioteka Krakowska, nr 85. Kraków 1935

Danilczyk Leszek: Krakowskie witryny sklepowe w II połowie XIX i I połowie XX wieku. Kraków 1993

Dyl Katarzyna: Socjotopografia Torunia przed I wojna światowa na tle rozwoju gospodarczego i ludnościowego miasta w XIX wieku i na początku XX wieku. „Rocznik Toruński” 2001, t. 28, s. 95–121

Filipski Łukasz: Socjotopografia Torunia w okresie międzywojennym w świetle analizy ksiąg adresowych z 1923 i 1932 roku. „Rocznik Toruński” 2016, t. 43, s. 107–130

Garlicki Stanisław: Sklepy Krakowa na początku XX wieku. Biblioteka Krakowska, nr 149. Kraków 2008

Goliński Mateusz: Socjotopografia późnośredniowiecznego Wrocławia (przestrzeń – podatnicy – rzemiosło). „Acta Universitatis Wratislaviensis. Historia” 1997, nr 134, s. 3–540

Gordziejew Jerzy: Socjotopografia Grodna w XVIII wieku. Toruń 2009

Jedlińska Eleonora: Powszechna Wystawa Światowa w Paryżu w 1900 roku. Splendory Trzeciej Republiki. Łódź 2015

Karolczak Kazimierz: Właściciele domów w Krakowie na przełomie XIX i XX wieku. Z badan nad dziejami Krakowa. Kraków 1987

Klein Franciszek: Stary Kraków. Kraków 1916

Kozakowska-Zaucha Urszula: Kraków 1900. Kraków 2018

Leeuwen Marco van, Maas Ineke, Miles Andrew: HISCO. Historical International Standard Classification of Occupations. Leuven 2002

Leśniak Franciszek: Socjotopografia Krosna (1512–1620). Studia i materiały. Kraków 2005

Mikulski Krzysztof: Przestrzeń i społeczeństwo Torunia od końca XIV wieku do początku XVIII wieku. Toruń 1999

Mossakowska Wanda, Zenczak Anna: Kraków na starej fotografii. Kraków 1984

Mroczka Ludwik: Krakowianie – szkice do portretu zbiorowego w dobie industrialnej transformacji 1890–1939. Kraków 1999

O narciarstwie. Tatrzańskie Towarzystwo Narciarzy w Krakowie. Kraków 1912

Perkowska Urszula: Dwie idee jubileuszu Uniwersytetu Jagiellońskiego (1964, 2000). W: Spotkania Klubu Historii Idei 2004–2007. Red. nauk. Ewa Śnieżynska-Stolot. T. 2. Kraków 2009

Polski słownik biograficzny: Stadnicki Stanisław Jan Kanty. Hasło oprac. Elżbieta Orman-Michta. T. 41. Kraków 2002, s. 438–439

Purchla Jacek: Krakauer Burg. W: Niechciana stołeczność – architektura i urbanistyka Krakowa w czasie okupacji niemieckiej (1939–1945). Red. Jacek Purchla. Kraków 2022, s. 180–221

Sroka Łukasz T.: Żydzi w Krakowie. Studium o elicie miasta 1850–1918. Kraków 2008

Wasilewski Antoni: Sylwetki krakowian. W: Kopiec wspomnień. Red. Władysław Bodnicki. Wyd. 2 poszerz. Kraków 1964, s. 531–532

Wiesiołowski Jacek: Socjotopografia późnośredniowiecznego Poznania. Poznań 1997

Wnęk Konrad: Własność nieruchomości w Krakowie w połowie XIX w. Studia nad stałym katastrem galicyjskim. Kraków 2011

Wnęk Konrad: Socjotopografia rodzin Krakowa w końcu XVIII wieku. W: Rodzina, gospodarstwo domowe i pokrewieństwo na ziemiach polskich w perspektywie historycznej – ciągłość czy zmiana?. Red. Cezary Kukla. Warszawa 2013, s. 209–242

Zyblikiewicz Lidia: Kobieta w Krakowie w 1880 r. w świetle ankiet powszechnego spisu ludności. Studium demograficzne. Kraków 1999

Zyblikiewicz Lidia: Ludność Krakowa w drugiej połowie XIX wieku, struktura demograficzna, zawodowa i społeczna. Kraków 2014

Żurek Dorota: Przestrzeń i społeczeństwo Chrzanowa średniowiecznego i nowożytnego. Kraków 2015

Źródła internetowe

Frühling Rudolf [online]. Ośrodek Studiów nad Historia i Kultura Żydów Krakowskich, Instytut Judaistyki UJ [dostęp 9 grudnia 2021]. Dostępny w internecie: https://www.oshkzk.historyczny.uj.edu.pl/kadencja-xiii/-/journal_content/56_INSTANCE_aZ9XyZyLLxGt/139142148/140751573

Landau Rafał [online]. Ośrodek Studiów nad Historia i Kultura Żydów Krakowskich, Instytut Judaistyki UJ [dostęp 9 grudnia 2021]. Dostępny w internecie: http://www.oshkzk.historyczny.uj.edu.pl/sekcja-szkolna/-/journal_content/56_INSTANCE_S6e8jYgCs1a6/139142148/140754141

Tilles Samuel [online]. Ośrodek Studiów nad Historia i Kultura Żydów Krakowskich, Instytut Judaistyki UJ [dostęp 9 grudnia 2021]. Dostępny w internecie: http://www.oshkzk.historyczny.uj.edu.pl/sekcja-szkolna/-/journal_content/56_INSTANCE_S6e-8jYgCs1a6/139142148/140754305

Władysław Glixelli. Rzemiosło Artystyczne Małopolski, 2021 [online]. [dostęp 4 grudnia 2021]. Dostępny w internecie: https://ram.upjp2.edu.pl/ludzie/wladyslaw-glixelli

Downloads

Published

2022-09-29

Issue

Section

Research Papers and Treatises

How to Cite

Ulica Grodzka w Krakowie w 1900 roku. Wstęp do badań socjotopograficznych. (2022). Krzysztofory: Scientific Bulletin of the Historical Museum of the City of Kraków, 40, 35-64. https://doi.org/10.32030/KRZY.2022.03