Ulica Grodzka w Krakowie w 1900 roku. Wstęp do badań socjotopograficznych

Abstrakt

Artykuł stanowi próbę zmierzenia się z zagadnieniem socjotopografii ulicy Grodzkiej w 1900 roku. W historiografii niewiele jest prac z tej dyscypliny poświęconych poszczególnym ulicom czy też dzielnicom Krakowa w XIX i XX wieku. Niniejszy tekst stanowi zatem przyczynek do szerszych badań, których założeniem jest historyczna rekonstrukcja układu przestrzennego miasta i zamieszkującej go ludności, pozwalająca na odkrycie jak największej liczby cech społecznych przestrzeni i jej waloryzację oraz na obserwację zmian w krajobrazie naturalnym i kulturalnym miasta. W tym wypadku przyjrzano się mieszkańcom jednej z najważniejszych ulic miasta w konkretnym momencie historycznym. Skupiono się głównie na strukturze społeczno-zawodowej mieszkańców, a nie na cechach zabudowy i jej zmianach. Kim był więc typowy mieszkaniec ulicy Grodzkiej? Kobieta – katoliczką pochodzącą z Krakowa lub miejscowości oddalonych od miasta o kilkadziesiąt kilometrów, zamężną lub stanu wolnego, niepracującą lub pracującą jako służąca lub w handlu i usługach. Mężczyzna – wolny, katolik, zawodowo związany z rzemiosłem lub kupiectwem, pochodził z Krakowa lub przybył z miejscowości otaczających miasto w promieniu kilkudziesięciu kilometrów. Przyjrzano się również przedsiębiorstwom handlowym i rzemieślniczym mieszczącym się przy omawianej ulicy. Wśród licznych punktów handlowych i rzemieślniczych zauważono ścisłą specjalizację branżową. Przy ulicy Grodzkiej w największej liczbie mieściły się przedsiębiorstwa konfekcyjne, galanteryjne, obuwnicze, składy tkanin i futer oraz zakłady krawieckie. Poza tym im bliżej Rynku Głównego, tym więcej występowało sklepów z luksusowymi artykułami jubilerskimi, zegarmistrzowskimi czy też konfekcyjnymi, a im bliżej Stradomia, tym więcej lokali z towarami technicznymi, budowlanymi, żelaznymi i norymberskimi oraz spożywczymi.