Zbiór nieznanych rysunków Stanisława Wyspiańskiego z kolekcji Józefa Grabskiego – rozpoznanie i interpretacja

Authors

DOI:

https://doi.org/10.36123/RK.2020.86.07

Keywords:

Stanisław Wyspiański (1869–1907), Adam Chmiel (1865–1934), Kraków, typografia Wyspiańskiego, teatralia Wyspiańskiego, Muzeum Narodowe w Krakowie, Archiwum Aktów Dawnych Miasta Krakowa

Abstract

UNKNOWN DRAWINGS BY STANISŁAW WYSPIAŃSKI FROM THE COLLECTION OF JÓZEF GRABSKI – IDENTIFICATION AND INTERPRETATION

The article discusses twelve previously unknown and undescribed drawings by Stanisław Wyspiański (1869–1907) from the Kraków private collection of Dr Józef Grabski. The collection comes from various texts and notebooks and originated in various periods of Wyspiański’s creative activity. Most of them were accompanied by a handwritten note confirming their authenticity, made by Adam Chmiel (1865–1934). The collection includes an architectural sketch from 1886, drawings related to the designs in the Franciscan Church in Kraków in 1895 and in a Bieszczady parish in 1896, typographic designs for the Życie magazine from 1897–1899, stage design drawings and costume sketches for Wyspiański’s plays Bolesław Śmiały and Legenda, and a stained-glass window design for the Medical Society House in Kraków from 1904. The text also addresses the issue of selling Wyspiański’s works in the early 20th century and his contacts with his friend Adam Chmiel. This historian and archivist helped Wyspiański by providing him with information on old Kraków, old seals and palaeography, which the playwright and theatre director used in his work. Together with Wilhelm Feldman (1868–1919), after Wyspiański’s death, Chmiel took care of his writing legacy: he published the dramas and undertook the management of matters connected with publishing and translating Wyspiański’s literary works. He also wrote memoirs about the artist and published some of the letters he received from him. He also sold Wyspiański’s works, including the drawings in question.

Author Biography

  • Magdalena Laskowska, National Museum in Kraków, Poland

    Historyk sztuki, kustosz Muzeum Narodowego w Krakowie, opiekunka poddziału „Rysunki, akwarele i pastele”, obejmującego również spuściznę artystyczną Stanisława Wyspiańskiego. Współkuratorka i kuratorka wystaw, m.in. Wyspiański (2017), Wyspiański nieznany (2019), Wyspiański. Posłowie (2019), Wyspiański. Skarby ze Lwowa (2019–2020), Wyspiański. Przestrzeń studyjna (2020).

References

Bałus Wojciech, Sztuka sakralna Krakowa w wieku XIX, cz. 2: Matejko i Wyspiański, Kraków 2007.

Chmiel Adam, Archeologia dramatu „Bolesław Śmiały” Stanisława Wyspiańskiego, Kraków 1903.

Chmiel Adam, [Zapiski z rozmów z Wyspiańskim], w: Wyspiański w oczach współczesnych, t. 2, Kraków 1971.

Czerni Krystyna, Witraż „Apollo” Stanisława Wyspiańskiego dla Domu Lekarskiego w Krakowie, „Folia Historiae Artium”, T. 29: 1993.

Gaweł Łukasz, Laskowska Magdalena, Wyspiański nieznany, Kraków 2019.

Godyń Danuta, Laskowska Magdalena, Wyspiański. Katalog wystawy dzieł ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie, Kraków 2017.

Jak meteor… Stanisław Wyspiański (1869–1907). Artyście w setną rocznicę śmierci. Katalog wystawy dzieł ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, Warszawa 2007.

Jelonek-Litewka Krystyna, Przyjaźń Adama Chmiela i Stanisława Wyspiańskiego, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, T. 17: 2011.

Jelonek-Litewka Krystyna, Lesiak-Przybył Bożena, Materiały archiwalne związane z osobą Stanisława Wyspiańskiego przechowywane w Archiwum Państwowym w Krakowie, Kraków 2007.

Kalendarz życia i twórczości 1 marca 1869 – 1890 Stanisława Wyspiańskiego, oprac. Maria Stokowa, w: Stanisław Wyspiański, Dzieła zebrane, t. 16, vol. 1, Kraków 1971.

Kalendarz życia i twórczości 1 marca 1890 – ostatnie dni marca 1898 Stanisława Wyspiańskiego, oprac. Maria Stokowa, w: Stanisław Wyspiański, Dzieła zebrane, t. 16, vol. 2, Kraków 1982.

Kalendarz życia i twórczości 26 marca 1898 – grudzień 1907 Stanisława Wyspiańskiego, oprac. Alina Doboszewska, w: Stanisław Wyspiański, Dzieła zebrane, t. 16, vol. 3, Kraków 1995.

Kępiński Zdzisław, Stanisław Wyspiański, Warszawa 1984.

Kracik Jan, Świątnicy katedry krakowskiej, „Rocznik Krakowski”, T. 49: 1978.

Laskowska Magdalena, Skoczeń-Rąpała Łucja, Wyspiański. Posłowie, Kraków 2019.

Listy Stanisława Wyspiańskiego do Lucjana Rydla, oprac. Leon Płoszewski i Maria Rydlowa, w: Stanisław Wyspiański, Listy zebrane, t. 2, cz. 1, Kraków 1979.

Listy Stanisława Wyspiańskiego różne – do wielu adresatów, oprac. Maria Rydlowa, w: Stanisław Wyspiański, Listy zebrane, t. 4, Kraków 1998.

Marcinkowska Halina, Katalog księgozbioru Stanisława Wyspiańskiego w Bibliotece Muzeum Narodowego w Krakowie, w: Łukasz Gaweł, Magdalena Laskowska, Wyspiański nieznany, Kraków 2019.

Nieznane rysunki Stanisława Wyspiańskiego ze zbiorów Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2007.

Nowacki Kazimierz, O inscenizacji „Bolesława Śmiałego” w roku 1903. Plastyka teatralna Wyspiańskiego. Katalog, „Pamiętnik Teatralny”, 1957, R. 6, z. 3–4.

Nowakowska-Sito Katarzyna, Między Wawelem a Akropolem. Antyk i mit w sztuce polskiej przełomu XIX i XX wieku, Warszawa 1993.

Palka Małgorzata, Kowalska Agnieszka, Teatralia Stanisława Wyspiańskiego, Kraków 2011.

Rydel Lucjan, Poezye. Z rysunkami Stanisława Wyspiańskiego, Warszawa 1901.

Skierkowska Elżbieta, Wyspiański, artysta książki, Wrocław 1960.

Stanisław Wyspiański. Dzieła malarskie [tekst: Stanisław Przybyszewski i Tadeusz Żuk-Skarszewski; indeks: Stanisław Świerz], Bydgoszcz 1925.

Ślawski Tadeusz, Stanisław Wyspiański na Podkarpaciu, Biecz 1996.

Wroński Tomasz, Adam Chmiel jako dyrektor Archiwum Aktów Dawnych Miasta Krakowa w latach 1917–1934, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, T. 2: 1996.

Wyspiański Stanisław, Bolesław Śmiały, Legenda II, Skałka, w: Stanisław Wyspiański, Dzieła zebrane, t. 6, Kraków 1962.

Wyspiański Stanisław, Lelewel. Dramat w pięciu aktach osnuty na tle wypadków sierpniowych w Warszawie 1831-go roku, wyd. pozgonne: układ i druk przeprowadził Adam Chmiel, Kraków 1908.

Wyspiański Stanisław, Pisma prozą. Juvenilia, w: Stanisław Wyspiański, Dzieła zebrane, t. 14, Kraków 1966.

Wyspiański w oczach współczesnych, oprac. Leon Płoszewski, t. 1–2, Kraków 1971.

Downloads

Published

2023-09-29

Issue

Section

Articles

How to Cite

Laskowska, M. (2023) “Zbiór nieznanych rysunków Stanisława Wyspiańskiego z kolekcji Józefa Grabskiego – rozpoznanie i interpretacja”, Rocznik Krakowski, 86, pp. 97–112. doi:10.36123/RK.2020.86.07.