Profesorowie Uniwersytetu Krakowskiego jako mieszczanie krakowscy w XVII i XVIII stuleciu
DOI:
https://doi.org/10.36123/RK.2020.86.04Słowa kluczowe:
Kraków, Uniwersytet Jagielloński, mieszczaństwo, Rada Miejska, profesorowieAbstrakt
Wieki XVII i XVIII to okres stopniowej utraty znaczenia i upadku gospodarczego Krakowa oraz malejącego prestiżu Uniwersytetu Jagiellońskiego. Na przykładzie konkretnych osób w artykule pokazano różne obszary aktywności profesorów Uniwersytetu jako mieszczan krakowskich. Z mieszczaństwa wywodzili się profesorowie wszystkich wydziałów, najbardziej związani z miastem byli jednak zasiadający w Radzie Miejskiej lekarze i prawnicy, co podkreślało ich wyjątkową pozycję w mieście – wynikającą z zamożności, koligacji rodzinnych i wykształcenia. Przytoczono także przykłady włączania się profesorów w funkcjonowanie społeczności miejskiej i opisano ich działania na rzecz Krakowa.
Bibliografia
Atlas historyczny Polski. Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku, cz. 2: Komentarz, indeksy, red. Henryk Rutkowski, Warszawa 2008.
Baczkowska Wanda, Putanowicz Józef Alojzy, w: Polski słownik biograficzny, t. 29, Wrocław 1986.
Baczkowska Wanda, Pałaszowski Stanisław Kazimierz, w: Polski słownik biograficzny, t. 25, Wrocław 1980.
Barcik Mieczysław, Syreński Sacranus Szymon, w: Polski słownik biograficzny, t. 46, Warszawa–Kraków 2009–2010.
Barycz Henryk, Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego w epoce humanizmu, Kraków 1935.
Baster Marcin, Bursa Starnigielska. Z dziejów kolegiów Uniwersytetu Krakowskiego w XVII i XVIII wieku, Kraków 2015.
Baster Marcin, Śmieszkowic (Gelasinus) Wawrzyniec, w: Polski słownik biograficzny, t. 51, Warszawa–Kraków 2016.
Bieniarzówna Janina, Mieszczaństwo krakowskie XVII w. Z badań nad strukturą społeczną miasta, Kraków 1969.
Birkenmajer Aleksander, Fontanus Walenty, w: Polski słownik biograficzny, t. 7, Kraków 1948–1958.
Chamcówna Mirosława, Uniwersytet Jagielloński w dobie Komisji Edukacji Narodowej. Szkoła Główna Koronna w latach 1786–1795, Wrocław–Kraków 1959.
Chmiel Adam, Domy krakowskie. Ulica Grodzka, część I, Biblioteka Krakowska, nr 81, Kraków 1934.
Chmiel Adam, Domy krakowskie. Ulica św. Jana, część I–II, Biblioteka Krakowska, nr 61–62, Kraków 1924.
Ciesielski Tomasz, Propagandowy wymiar uroczystości dworskich w pierwszych latach panowania Augusta III, „Wieki Stare i Nowe”, R. 8 (13): 2015.
Czaplińska Maria, Mitkowski Jan, w: Polski słownik biograficzny, t. 21, Wrocław 1976.
Dobrzyniecka Janina, Drukarnie Uniwersytetu Jagiellońskiego 1674–1783, Kraków 1975.
Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, t. 1: Małopolska, cz. 2: wiek XVII–XVIII, red. Jan Pirożyński, Kraków 2000.
Dzieje Krakowa, t. 2: Kraków w wiekach XVI–XVIII, red. Janina Bieniarzówna, Jan M. Małecki, Józef Mitkowski, Kraków 1984.
Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1364–1764, t. 1, red. Kazimierz Lepszy, Kraków 1964.
Fedorowicz Szymon, Uroczyste ingresy biskupów w przedrozbiorowym Krakowie, „Nasza Przeszłość”, R. 111: 2009, https://doi.org/10.52204/np.2009.111.85-116.
Follprecht Kamila, Elity w Krakowie – topografia siedzib na przełomie XVI i XVII wieku, w: Pražské méstské elity středověku a raného novověku – jejich proměny, zázemí a kulturní profil, „Documenta Pragensia”, R. 22: 2004.
Follprecht Kamila, Przyczynki do dziejów kamienicy przy ulicy Mikołajskiej 22 w Krakowie, w: Daniel Naborowski. Krakowianin – Litwin – Europejczyk, red. Kamila Follprecht, Krzysztof Gajdka, Katowice 2008.
Follprecht Kamila, Właściciele nieruchomości w Krakowie w 1655 roku, Biblioteka Krakowska, nr 142, Kraków 2001.
Graff Tomasz, Marcin Campius Wadowita (ok. 1567–1641). Duchowny i profesor Uniwersytetu Krakowskiego, Kraków 2018, https://doi.org/10.15633/9788374389990.
Hajdukiewicz Leszek, Czasy renesansowej świetności, w: Kraków stary i nowy. Dzieje kultury, red. Janina Bieniarzówna, Kraków 1968.
Hajdukiewicz Leszek, Mucharski Piotr, w: Polski słownik biograficzny, t. 22, Wrocław 1977.
Hajdukiewicz Leszek, Piotr z Poznania, w: Polski słownik biograficzny, t. 26, Wrocław 1981.
Jagosz Michał, Przedrozbiorowe procesje wawelskie ku czci św. Stanisława Biskupa i Męczennika, „Studia Claromontana”, R. 17: 1997.
Kaczorowski Włodzimierz, Koronacja Władysława IV w roku 1633, Opole 1992.
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 4: Miasto Kraków, red. Adam Bochnak i Jan Samek, cz. 2: Kościoły i klasztory Śródmieścia, 1. Tekst, oprac. zbiorowe, Warszawa 1971; cz. 3: Kościoły i klasztory Śródmieścia, 2. Tekst, red. Izabella Rejduch-Samkowa i Jan
Samek, Warszawa 1978; cz. 8: Kleparz. Kościoły i klasztory, oprac. zbiorowe, Warszawa 2000.
Komorowski Waldemar, Follprecht Kamila, Rozwój urbanistyczno-architektoniczny Krakowa „intra muros” w czasach nowożytnych, w: Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta, red. Jerzy Wyrozumski, Biblioteka Krakowska, nr 150, Kraków 2007.
Komorowski Waldemar, Follprecht Kamila, Właściciele kamienic Rynku krakowskiego w czasach nowożytnych (do pierwszej okupacji szwedzkiej), część 5, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, T. 6: 2000; część 12, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, T. 13: 2007.
Krukowski Jan, Szkolnictwo parafialne Krakowa w XVII wieku, Kraków 2001.
Krukowski Jan, Szkoły parafialne Krakowa w dobie Komisji Edukacji Narodowej (1777–1794), „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, R. 16: 1973.
Kumor Bolesław S., Dzieje diecezji krakowskiej do roku 1795, t. 3, Kraków 2000.
Kurzej Michał, Depingere fas est. Sebastian Piskorski jako konceptor i prowizor, Kraków 2018.
Lachs Jan, Kronika lekarzy krakowskich XVII wieku, Poznań 1929.
Machaj Dawid, Sądownictwo rektorów krakowskich w XVI wieku, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, 2014, t. 66/1.
Matwijowski Krystyn, Pierwsze sejmy za czasów Jana III Sobieskiego, Wrocław 1976.
Michalewicz Jerzy, Michalewiczowa Maria, Liber beneficiorum et benefactorum Universitatis Iagellonicae in saeculis XV–XVIII, t. 1: Fundationes pecuniariae Universitatis Iagellonicae in saeculis XV–XVIII, Kraków 1999.
Niwieński Andrzej, Przestrzeń kościelna w topografii średniowiecznego Krakowa. Próba syntezy, Lublin 2004.
Noga Zdzisław, Die Herrschaftselite der Stadt Krakau vom 16. bis zum 18. Jahrhundert, w: Krakau – Nürnberg – Prag. Die Eliten der Städte im Mittelalter und in der Frühen Neuzeit. Herkunft, Nationalität, Mobilität, Mentalität / Kraków – Norymberga – Praga. Elity miast w średniowieczu i epoce nowożytnej. Pochodzenie, narodowość, mobilność, mentalność / Krakov – Norimberk – Praha. Elity měst ve středověku a raném novověku. Původ, národnost, mobilita, mentalita, sestavili Michael Diefenbacher, Olga Fejtová a Zdzisław Noga, Archiv hlavního města Prahy, Scriptorium, Praha 2016 (Documenta Pragensia Monographia, vol. 33/1, series Cracovia – Norimberga – Praga).
Noga Zdzisław, Krakowska rada miejska w XVI wieku. Studium o elicie władzy, Kraków 2003.
Noga Zdzisław, Urzędnicy miejscy Krakowa, cz. 2: 1500–1794, Kraków 2008.
Pietrzyk Zdzisław, Poczet rektorów Uniwersytetu Jagiellońskiego 1400–2000, Kraków 2000.
Poczet sołtysów, wójtów, burmistrzów i prezydentów miasta Krakowa (1228–2010), red. Bogdan Kasprzyk, Kraków 2010.
Poczet sołtysów, wójtów i burmistrzów miast, jurydyk, wsi i gmin przyłączonych do Krakowa do 1915 r., red. Bogdan Kasprzyk, Kraków 2013.
Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. 1: 1364–1780, red. Wacław Uruszczak, Kraków 2015.
Rejestry gospód w Krakowie z lat 1632 i 1649, wyd. Kamila Follprecht, Fontes Cracovienses, nr 11, Kraków 2005.
Rożek Michał, Mecenat artystyczny mieszczaństwa krakowskiego w XVII wieku, Biblioteka Krakowska, nr 118, Kraków 1977.
Rożek Michał, Nieistniejące kościoły Krakowa, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, R. 33: 1983.
Rożek Michał, Peregrinatio religiosa, „Folia Historica Cracoviensia”, T. 4–5: 1997–1998.
Rożek Michał, Polskie koronacje i korony, Kraków 1987.
Rożek Michał, Uroczystości w barkowym Krakowie, Kraków 1976.
Rymar Leon, Udział Krakowa w sejmach i sejmikach Rzeczypospolitej, „Rocznik Krakowski”, T. 7: 1905.
Ryś Jan, Komisja Edukacji Narodowej 1773–1794. Akademia Krakowska. Szkoła Główna Koronna, Warszawa 2018.
Sondel Janusz, Kariera uniwersytecka jako sposób awansu społecznego w dawnej Polsce, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa”, R. 3: 2010.
Sondel Janusz, Przywileje fundacyjne Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz przywilej nadania szlachectwa jego profesorom (z historyczno-prawnym komentarzem), Kraków 2015.
Stoksik Janina, Geometrzy małopolscy do końca XVIII wieku. Z dziejów geodezji i kartografii wielkoskalowej w Polsce, Kraków 2013.
Stoksik Janina, Znane i nieznane plany Krakowa z XVII i XVIII w. w wykonaniu geodetów Akademii Krakowskiej, „Krakowski Rocznik Archiwalny”, T. 11: 2005.
Studia z dziejów kościoła św. Anny w Krakowie, red. Zdzisław Kliś i Tomasz Węcławowicz, Kraków 2011.
Studia z dziejów kościoła św. Floriana w Krakowie, red. Zdzisław Kliś, Kraków 2007.
Sygański Jan, Metryki kościoła Mariackiego i katedry na Wawelu w Krakowie, Lwów 1912.
Szczepaniak Jan, Spis prałatów i kanoników kapituły katedralnej oraz kapituł kolegiackich diecezji krakowskiej (XVIII w.), Kraków 2008.
Szczepaniak Jan, Spis prepozytów i plebanów diecezji krakowskiej (XVIII w.), Kraków 2008.
Targosz Karolina, Blaski i cienie epoki baroku, w: Kraków stary i nowy. Dzieje kultury, red. Janina Bieniarzówna, Kraków 1968.
Trelińska Barbara, Album armorum nobilium Regni Poloniae XV–XVIII saec. Herby nobilitacji i indygenatów XV–XVIII w., Lublin 2001.
Urban Jacek, Kanonie Akademickie Krakowskiej Kapituły Katedralnej (1795–1945), Kraków 1997.
Urban Wacław, Losy wychowanków Akademii Krakowskiej w drugiej połowie XVI i pierwszej połowie XVII wieku, w: Irena Kaniewska, Roman Żelewski, Wacław Urban, Studia z dziejów młodzieży Uniwersytetu Krakowskiego w dobie renesansu, red. Kazimierz Lepszy, Kraków 1964.
Wachholz Leon, Wydział Lekarski Uniwersytetu Krakowskiego i jego grono nauczycielskie od r. 1364–1918, Kraków 1935.
Włodarek Andrzej, Architektura średniowiecznych kolegiów i burs Uniwersytetu Krakowskiego, Kraków 2000.
Zdanek Maciej, Die universitäre Elite und die humanistischen Kreise in Krakau in der Epoche der Frühen Neuzeit, w: Krakau – Nürnberg – Prag. Die Eliten der Städte im Mittelalter und in der Frühen Neuzeit.
Herkunft, Nationalität, Mobilität, Mentalität / Kraków – Norymberga – Praga. Elity miast w średniowieczu i epoce nowożytnej. Pochodzenie, narodowość, mobilność, mentalność / Krakov – Norimberk – Praha.
Elity měst ve středověku a raném novověku. Původ, národnost, mobilita, mentalita, sestavili Michael Diefenbacher, Olga Fejtová a Zdzisław Noga, Archiv hlavního města Prahy, Scriptorium, Praha 2016 (Documenta Pragensia Monographia, vol. 33/1, series Cracovia – Norimberga – Praga).
Ziemierski Maciej, Skład osobowy Sądu Wyższego Prawa Magdeburskiego na zamku krakowskim w XVII–XVIII wieku, Kraków 2013.
Złota księga Papieskiej Akademii Teologicznej, red. Stanisław Piech, Kraków 2000.
Złota księga Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi, cz. 1: Biografie uczonych, red. Alicja Zemanek, Kraków 2000.
Złota księga Wydziału Filozoficznego, red. Justyna Miklaszewska i Janusz Mizera, Kraków 2000.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Szczegóły zob. w zakładce Prawa autorskie i udostępnianie.
