Czy ulica Dworcowa rzeczywiście była zagrożona dekomunizacją? Druga fala dekomunizacji nazw ulic w Krakowie w latach 2016–2024
DOI:
https://doi.org/10.32030/KRZY.2024.10Keywords:
decommunization, renaming of streets, commie street names, Institute of National Remembrance, Kraków’s District Councils, nomenclature, street names named after historical figures, Law on the Prohibition of Propagation of Communism, resolutionAbstract
WAS DWORCOWA STREET REALLY THREATENED BY DECOMMUNIZATION? THE SECOND WAVE OF THE DECOMMUNIZATION OF KRAKÓW’S STREETS IN THE YEARS 2016–2024
The paper describes the process of decommunization of Kraków’s public space carried out by the Kraków City Council after 1994. During the City Council’s first term of office (1990–1994) about 150 street names glorifying dates and events which were significant for the Communist regime and had been introduced into the city’s public space in the era of the Polish People’s Republic by Communist party-controlled local authorities were removed. Despite the massive work completed by Kraków’s City Council of the first term of office, councillors would still encounter isolated cases of street names which they considered unworthy of such honour in the documentation and on street nameplates. Some of these were successfully replaced, while the liquidation of others was objected to by the residents, local regulations and the city’s district councils. The removal of the last standing street names commemorating the former regime would only be executed following the implementation of the Decommunization Law of 2016. The paper presents the perception of that law, the chronology of events, the actions undertaken by municipal authorities, the city’s district councils and ordinary residents, the mechanism of public consultation, as well as the power struggle between municipal and state authorities over who is empowered to make decisions about street names. There are also some digressions concerning the mistakes made by the authorities: these may be scarce, and may not do justice to the overall effect of the renaming project, yet they might turn into anecdotes about early 2000s Kraków in the future. Ultimately, in the discussed period one street was given (!) a name that glorified the former regime, 11 such street names were replaced, and the removal of further three street names of that kind was objected to and prevented following the verdicts of administrative courts. Dworcowa (lit. railway station) Street was never even considered for renaming, however, it quite unexpectedly became the symbol of protest against the decommunization campaign, the way it was carried out, and some of the changes it entailed.
References
Opracowania
Chłosta-Sikorska Agnieszka: Nowohucianie o Polsce Ludowej.
Codzienność i świąteczność we wspomnieniach uczestników podwieczorków w Muzeum PRL. Kraków 2023
Homolicki Roman, Ludwikowski Leszek, Sermak Ryszard: Przewodnik po Krakowie wraz z informatorem oraz planami Śródmieścia i Nowej Huty. Kraków 1957
Kaltenberg-Kwiatkowska Ewa: Nazwy ulic – między znakiem a symbolem. Przypadek Czech i Polski. W: Szata informacyjna miasta. Red. Bohdan Jałowiecki, Wojciech Łukowski. Warszawa 2008, s. 135–165
Plan miasta Krakowa. Warszawa 1960
Suski Max: Adres polski. Dlaczego Polacy wciąż kłócą się o nazwy ulic?. W: Mask Deirdre: Adresy. Co mówią nam o tożsamości, statusie i władzy. Przeł. Agnieszka Wilga. Kraków 2022, s. 329–341
Artykuły
AM: Ożański został bez placu [online]. Dziennik Polski, 19 marca 2009 [dostęp 11 maja 2024]. Dostępny w internecie: https://dziennikpolski24.pl/ozanski-zostal-bez-placu/ar/2566418
Dekomunizacja nazw ulic w Krakowie [online]. Magiczny Kraków, 31 sierpnia 2017 [dostęp 25 maja 2024]. Dostępny w internecie: https://www.krakow.pl/aktualnosci/212775,29,komunikat,dekomunizacja_nazw_ulic_w_krakowie.html
Drożdż Mateusz: MPK poprawił błędy. „Biuletyn Rady Dzielnicy III Miasta Krakowa” 2012, nr 4, s. 5
Drożdż Mateusz: Mieszkasz na ul. Dziedzica, Kajty, Szenwalda? Już niedługo… Ale możesz zaproponować nową nazwę.
„Biuletyn Rady Dzielnicy III Miasta Krakowa” 2017, nr 1, s. 16
Drożdż Mateusz: Jak pilot Stefan Janus zremisował z noblistką Wisławą Szymborską. „Biuletyn Rady Dzielnicy III Miasta Krakowa” 2017, nr 3, s. 12–13
Drożdż Mateusz: Zagrożona ul. Dworcowa, czyli dekomunizacja w praktyce. „Kraków” 2017, nr 6, s. 18–21
Drożdż Mateusz: Zdrajcy trzymają się mocno. Patroni ulic, o których zapomniano [online]. Portal Edukacyjny Hrabia Tytus, 11 sierpnia 2020 [dostęp 11 lipca 2024]. Dostępny w internecie: https://hrabiatytus.pl/2020/08/11/zdrajcytrzymaja-sie-mocno-patroni-ulic-o-ktorych-zapomniano/
Drożdż Mateusz: Usuwanie komunistycznych patronów ulic.
Pierwsza fala dekomunizacji ulic w Krakowie. „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 2022, z. 40, s. 85–102
Jasińska Katarzyna: Kraków: błędy w nazwach ulic. Ul. Krzywda czy ul. Krzywdy – która prawidłowa? [online]. Kraków
Nasze Miasto, 15 sierpnia 2010 [dostęp 11 maja 2024].
Dostępny w internecie: https://krakow.naszemiasto.pl/krakow-bledy-w-nazwach-ulic-ul-krzywda-czy-krzywdyktora/ar/c4-533838
Kaltenberg-Kwiatkowska Ewa: O oznaczaniu i naznaczaniu przestrzeni miasta. „Przegląd Socjologiczny” 2011, t. 60, nr 2–3, s. 135–165
Kobylarczyk Katarzyna: Nieznany żywot inżyniera [online].
Dziennik Polski, 7 lipca 2006 [dostęp 11 maja 2024].
Dostępny w internecie: https://dziennikpolski24.pl/nieznany-zywot-inzyniera/ar/1635574
Konsultacje w sprawie inwestycji przy ul. M. Wańkowicza [online]. Magiczny Kraków, 23 września 2015 [dostęp 30 września 2024]. Dostępny w internecie: https://www.krakow.pl/aktualnosci/194219,29,komunikat,konsultacje-_w_sprawie_inwestycji_przy_ul__m__wankowicza.html
Korkuć Maciej: Berlingowcy zasługują na pamięć [online].
rp.pl, 2 lutego 2018 [dostęp 16 czerwca 2024]. Dostępny w internecie: https://www.rp.pl/plus-minus/art9953861-korkuc-berlingowcy-zasluguja-na-pamiec
Maj Agnieszka: W Krakowie pojawi się ul. Szymborskiej? [online]. Gazeta Krakowska, 16 maja 2017 [dostęp 12 maja 2024]. Dostępny w internecie: https://gazetakrakowska.pl/w-krakowie-pojawi-sie-ulica-szymborskiej/ar/12079232
Maj Agnieszka, Drabik Piotr: W Krakowie dekomunizacja nazw może dotyczyć prawie 30 ulic [online]. Dziennik Polski, 21 maja 2016 [dostęp 2 czerwca 2024]. Dostępny w internecie: https://dziennikpolski24.pl/w-krakowiedekomunizacja-nazw-moze-dotyczyc-prawie-30-ulic/ar/10018314
Masztalerz Martyna / ew: Dekomunizacyjny absurd w Krakowie: ulica Dworcowa wzięła nazwę od radzieckiego pisarza? [online]. Radio Kraków, 6 września 2016 [dostęp 11 maja 2024]. Dostępny w internecie: https://www.radiokrakow.
pl/aktualnosci/krakow/dekomunizacyjny-absurd-wkrakowie-ulica-dworcowa-wziela-nazwe-od-radzieckiegopisarza/
Nawrocki Karol: Prezes IPN: Czas dokończyć dekomunizację polskiej przestrzeni publicznej. Rozmowę przepr. Anna Kruszyńska, PAP [online]. Dzieje.pl, 30 marca 2022, aktualizacja 1 kwietnia 2022 [dostęp 11 maja 2024].
Dostępny w internecie: https://dzieje.pl/wiadomosci/prezes-ipn-czas-dokonczyc-dekomunizacje-polskiejprzestrzeni-publicznej
Nazwy do zmiany [online]. IPN [dostęp 11 maja 2024]. Dostępny w internecie: https://ipn.gov.pl/pl/upamietnianie/
dekomunizacja/zmiany-nazw-ulic/nazwy-ulic/nazwy-do-zmiany
NSA zdecydował: nie będzie dekomunizacji dwóch ulic [online].
Magiczny Kraków, 16 listopada 2018 [dostęp 11 maja 2024]. Dostępny w internecie: https://www.krakow.pl/aktualnosci/225202,29,komunikat,nsa_zdecydowal__nie_bedzie_dekomunizacji_dwoch_ulic.html
Osiem przystanków zmieni nazwy [online]. Love Kraków, 16 czerwca 2024 [dostęp 11 lipca 2024]. Dostępny w internecie: https://lovekrakow.pl/aktualnosci/osiem-przystankow-zmieni-nazwy_56988.html
rr: Nowa ulica i plac: Niemena i Ożańskiego [online]. Wyborcza.pl Kraków, 19 stycznia 2006 [dostęp 11 maja 2024].
Dostępny w internecie: https://krakow.wyborcza.pl/krakow/7,44425,3121787.html
Sikora Kamil: Dekomunizacyjny absurd! Radny PiS z Krakowa: Ulica Dworcowa wzięła nazwę od radzieckiego uczonego [online]. na:Temat, 3 września 2016 [dostęp 11 maja 2024]. Dostępny w internecie: https://natemat.pl/1890-33,dekomunizacyjny-absurd-radny-pis-z-krakowa-chceby-nazwe-zmienila-ulica-dworcowa
Waluś Monika, Kuraś Bartłomiej: IPN wnioskuje o zmianę patronów pięciu krakowskich ulic [online]. Wyborcza.pl. Kraków, 29 października 2015 [dostęp 10 czerwca 2024].
Dostępny w internecie: https://krakow.wyborcza.pl/krakow/7,44425,19104732,ipn-wnioskuje-o-zmiane-patronow-pieciu-krakowskich-ulic.html
Strony internetowe
Informacja o działaniach IPN w sprawie nazw ulic przed 2016 r. [online]. IPN [dostęp 10 czerwca 2024]. Dostępny w internecie: https://ipn.gov.pl/pl/upamietnianie/dekomunizacja/zmiany-nazw-ulic/informacja-o-dzialaniac/37963,Informacja-o-dzialaniach-IPN-w-sprawienazw-ulic-przed-2016-r.html
Wpis [online]. Demotywatory.pl [dostęp 18 maja 2024]. Dostępny w internecie: https://demotywatory.pl/4687962/Dworcowa
„Żądamy dekomunizacji ulic Dworcowa” [online]. Facebook [dostęp 11 maja 2024]. Dostępny w internecie: https://www.facebook.com/dworcow/?locale=pl_PL
Wywiady
Wywiad Mateusza Drożdża z Antonim Leonem Dawidowiczem, zarejestrowany cyfrowo 11 marca 2022 r.
Wywiad Mateusza Drożdża z Witoldem Górnym, zarejestrowany cyfrowo 23 maja 2024 r.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Mateusz Drożdż

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
See more at Copyright & Licensing tab.