Skąd rozbieżności znaczeniowe pomiędzy przekładami Biblii hebrajskiej?
DOI:
https://doi.org/10.12797/MOaP.30.2024.66.03Keywords:
przekłady Biblii hebrajskiej, krytyka tekstu, rozbieżności między przekładami, reinterpretacja oryginałuAbstract
WHAT ARE THE REASONS FOR DIFFERENCES IN MEANING BETWEEN HEBREW BIBLE TRANSLATIONS?
There are differences in meaning between Hebrew Bible translations and their reason is twofold. 1. Differences resulting from doubtful meaning or doubtful form of the source text are limited in number but they can be remarkably deep. They appear when: a. the source text is obscure and translators can only guess its meaning. b. Several different versions of the Hebrew text has been preserved and each translator can chose one of them to make it a base for his rendering. c. The source text has been recently reinterpreted in a significant way, but still some translators follow its older interpretation. 2. Differences resulting from disparate “translation strategies” are more numerous but less significant, provided that the translations compared are based on the same interpretation of the source text. The Biblical passages discussed in the paper are Genesis 4:7; 47:21; Exodus 3:14; Leviticus 19:18; Psalms 2:11-12; 89:20; 137:5 and Isaiah 9:19.
Downloads
References
Balcerzan, E. (1998), Poetyka przekładu artystycznego, [w:] Edward Balcerzan, Literatura z literatury (strategie tłumaczy), Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1998, 17-31.
BDB: Francis Brown, współpraca: Samuel Rolles Driver, Charles A. Briggs, The Brown-Driver-Briggs Hebrew and English Lexicon […], Hendrickson Publishers, Peabody 1997.
Berman, A. (2009), Przekład jako doświadczenie obcego (tłum. Uta Hrehorowicz), [w:] Piotr Bukowski, Magda Heydel, red. Współczesne teorie przekładu. Antologia, Znak, Kraków, 249-264.
Bertholet, A. (1908a), „Eine crux interpretum. Ps 2 II f”, Zeitschrift für die Alttestamentliche Wissenschaft. 28: 58-59. DOI: https://doi.org/10.1515/zatw.1908.28.1.58
Bertholet, A. (1908b), „Nochmals zu Ps 2 II f”, Zeitschrift für die Alttestamentliche Wissenschaft. 28: 193. DOI: https://doi.org/10.1515/zatw.1908.28.3.193
Brzozowski, J. (2011), Stanąć po stronie tłumacza. Zarys poetyki opisowej przekładu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Brzozowski, J. (2023), „O współczesnym języku polskim w Biblii Paulistów.
«Przekleństwo» serii przekładowej”, Rocznik Filozoficzny Ignatianum. 29 (2): 15-39, https://doi.org/10.35765/rfi.2023.2902.3. DOI: https://doi.org/10.35765/rfi.2023.2902.3
Büchner, D. (2021), The Pentateuch, [w:] Alison G. Salvesen, Timothy Michael Law, red. The Oxford Handbook of the Septuagint, Oxford University Press, 183-200. DOI: https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199665716.013.10
Davies, G.I. (2020), A Critical and Exegetical Commentary on Exodus 1-18, vol. 1: Commentary on Exodus 1-10, T&T Clark, London‒New York, The International Critical Commentary. DOI: https://doi.org/10.5040/9780567688705
Dąmbska-Prokop, U. (2010a), Strategie tłumaczenia, [w:] Urszula Dąmbska-Prokop, Nowa encyklopedia przekładoznawstwa, Wyższa Szkoła Umiejętności im. Stanisława Staszica w Kielcach, Kielce, 214-215.
Dąmbska-Prokop, U. (2010b), Retranslacja, [w:] Urszula Dąmbska-Prokop, Nowa encyklopedia przekładoznawstwa, Wyższa Szkoła Umiejętności im. Stanisława Staszica w Kielcach, Kielce, 200-202.
Ehrlich, A.B. (1909), Randglossen zur hebräischen Bibel, textkritisches, sprachliches und sachliches, t. 2: Leviticus, Numeri, Deuteronomium, J.C. Hinrichs, Leipzig.
Gericke, J.W. (2012), „Philosophical Interpretations Of Exodus 3:14 – A Brief Historical Overview”, Journal for Semitics. 21 (1): 125-136.
Gordon, C.H. (1965), Ugaritic Textbook. Grammar, Texts in Transliteration, Cuneiform Selections, Glossary, Indices, Pontifical Biblical Institute, Roma, Analecta Orientalia, 38.
Holladay, W.L. (1978), „A New Proposal for the Crux in Psalm II 12”, Vetus Testamentum. 28 (1): 110-112, https://doi.org/10.2307/1517164. DOI: https://doi.org/10.1163/156853378X00347
Houtman, C. (1993), Exodus, t. 1 (tłum. Johan Rebel, Sierd Woudstra), Kok, Kampen, Historical Commentary on the Old Testament.
Joüon, P. (1996), A Grammar of Biblical Hebrew (tłum. i rewizja Takamitsu Muraoka), t. 1-2, Editrice Pontificio Istituto Biblico, Roma.
KB: Koehler Ludwig, Baumgartner Walter, The Hebrew and Aramaic Lexicon of the Old Testament, t. 1-4, rewizja: Walter Baumgartner, Johann J. Stamm, red. Mervyn E.J. Richardson, Brill, Leiden 1994-1999.
Kubiś, A. (2023), Wprowadzenie do krytyki tekstu Starego i Nowego Testamentu.
Skrypt dla studentów, Instytut Nauk Biblijnych KUL, Lublin, [online] https://www.academia.edu/45311335/Wprowadzenie_do_krytyki_tekstu_Starego-_i_Nowego_Testamentu_KUL_2022_, 29 X 2024.
Laviosa, S. (1998/2011), Universals, [w:] Mona Baker, Gabriela Saldanha, red. Routledge Encyclopedia of Translation Studies, wyd. 2, Routledge, London–New York 2011, 306-310.
Lundbom, J.R. (1978), „God’s Use of the Idem per Idem to Terminate Debate”, The Harvard Theological Review. 71 (3-4): 193-201, [online] https://www.jstor.org/stable/1509615, 29 X 2024. DOI: https://doi.org/10.1017/S0017816000026080
Lust, J., Eynikel, E., Hauspie, K. (1992–1996), A Greek-English Lexicon of the Septuagint, t. 1-2, Deutsche Bibelgesellschaft, Stuttgart.
Majewski, M. (2012), „Masora Biblii hebrajskiej – wprowadzenie w tematykę”, Ruch Biblijny i Liturgiczny. LXV (4): 293-310. DOI: https://doi.org/10.21906/rbl.105
Majewski, M. (2019), Jak przekłady zmieniają Biblię. O teorii i praktyce tłumaczenia Pisma Świętego, wyd. 2, Kraków, [online] https://www.academia.edu/5331176/Jak_przek%C5%82ady_zmieniaj%C4%85_Bibli%C4%99_O_t%C5%82umaczeniu_Pisma_%C5%9Awi%C4%99tego_raz_jeszcze-?sm=b&rhid=28719043580, 29 X 2024.
Mccarthy, D.J. (1978), „Exod 3: 14: History, Philology and Theology”, The Catholic Biblical Quarterly. 40 (3): 311-322, [online] https://www.jstor.org/stable/43715557, 29 X 2024.
Morgenstern, J. (1942), „ נשקו בר ”, The Jewish Quarterly Review, New Series. 32 (4): 371-385, https://doi.org/10.2307/1452537. DOI: https://doi.org/10.2307/1452537
Mrozek, A. (2023), Wprowadzenie historyczne, [w:] Maciej Münnich, red. Teksty z Ugarit. Tłumaczenie i komentarz, t. 1: Mity, Wydawnictwo KUL, Lublin, XXVII-XLII.
Muraoka, T. (1978), „A Syntactic Problem in Lev. XIX. 18b”, Journal of Semitic Studies. 23 (2): 291-297. DOI: https://doi.org/10.1093/jss/23.2.291
Nida, E.A. (1964), Toward a Science of Translating. With Special Reference to Principles and Procedures Involved in Bible Translating, E.J. Brill, Leiden. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004495746
Ogden, G.S. (1992), „Idem per Idem: Its Use and Meaning”, Journal for the Study of the Old Testament. 17 (53): 107-120, https://doi.org/10.1177/030908929201705307. DOI: https://doi.org/10.1177/030908929201705307
Philo [Filon z Aleksandrii], (1984), Moses I. and II. (De Vita Mosis) (tłum. Francis H. Colson), [w:] Philo with an English Translation by F.H. Colson, t. 6, Harvard University Press – William Heinemann, Cambridge‒London 1984, 274-595.
Rainey, A.F. (1975), Institutions: Family, Civil, and Military, [w:] Loren R. Fisher, Duane E. Smith, Stan Rummel, red. Ras Shamra Parallels. The Texts from Ugarit and the Hebrew Bible, t. 2, Pontificium Institutum Biblicum, Roma.
Sadzik, J. (2003 [1978]), O Psalmach, [w:] Miłosz, 9-36.
Schild, E. (1954), „On Exodus iii 14 – «I am that I am»”, Vetus Testamentum. 4 (3): 296-302, https://doi.org/10.2307/1515709. DOI: https://doi.org/10.2307/1515709
Talmud babiloński: Babylonian Talmud, wyd. Zvi H. Preisler, Shmuel Havlin, Hanoch Havlin, Ketuvim Publishers, Jerusalem 1998.
Tomaszkiewicz, T., Piotrowska, M. (2019), Strategia tłumaczeniowa, [w:] Łukasz Bogucki, Joanna Dybiec-Gajer et al., red. Słownik polskiej terminologii przekładoznawczej, Księgarnia Akademicka, Kraków, 123-124.
Wajzel, N.H. (1795), „Beʾur”, [w:] Sefer netiwot hašalom wehu ḥibur kolel ḥamešet ḥumše tora [Pięcioksiąg z niemieckim przekładem Mojżesza Mendelssohna], t. 3: Sefer Wajiqra ʿim targum ʾaškenazi uveʾur, Anton Schmid, Wien, [online] https://books.google.pl/books?id=eYecrmMmWkMC.
Waszkowiak, J.J. (2016), „Tłumaczenia i interpretacje: אֶהְיֶה אֲשֶרׁ אֶהְיֶה (Wj 3,14a)”, Biblica et Patristica Thoruniensia. 9 (1): 133-151, http://dx.doi.org/10.12775/BPTh.2016.007. DOI: https://doi.org/10.12775/BPTh.2016.007
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
