Między słowem a obrazem
O okładkach Jana Bukowskiego jako przekładach intersemiotycznych
DOI:
https://doi.org/10.12797/MOaP.29.2023.59.04Keywords:
Young Poland, Jan Bukowski, intersemiotic translation, equivalence in translationAbstract
BETWEEN WORD AND IMAGE: ON JAN BUKOWSKI’S BOOK COVERS AS INTERSEMIOTIC TRANSLATIONS
The article is devoted to the art of illustration, understood as the art of translating words into pictures. The subject of the analysis is the work of Jan Bukowski (1873-1943), a leading artist of Young Poland, a pioneer of Polish applied art and an outstanding creator of book graphics. He was revered for his ability to reach the “inner content” of the text resulting from the author’s intention and express it with an equivalent plastic form. The article discusses the theoretical aspects of the word-image relationship and explains the concept of intersemiotic translation. On the basis of this concept, a model is proposed to analyze selected graphic works by Jan Bukowski as intersemiotic translations. The analytical part of the article presents four different types of equivalence that Jan Bukowski used when making his intersemiotic translations, which were designs for the covers of literary works.
Downloads
PlumX Metrics of this article
References
Barthes, R. (2012), „Efekt rzeczywistości” (tłum. Michał Paweł Markowski), Teksty Drugie. 4: 119-126.
View in Google Scholar
Bąbiak, G.P. (2013), „Piękna książka na ziemiach polskich u schyłku XIX wieku”, Sztuka Edycji. 2: 19-30, https://doi.org/10.12775/SE.2013.017.
DOI: https://doi.org/10.12775/SE.2013.017
View in Google Scholar
Buchenfeld-Kamińska, I. (2006), „Jan Bukowski”, [w:] Śladami prerafaelitów.
View in Google Scholar
Artyści polscy i sztuka brytyjska na przełomie XIX i XX w., Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa: 154-155.
View in Google Scholar
Bukowski, M. (2022), „O Janie Bukowskim – artyście książki”, [w:] Piotr de Bończa Bukowski, Artur Jurczyszyn, red. Sztuka Jana Bukowskiego, Fundacja Centrum Leczenia Szpiczaka, Kraków: 129-223.
View in Google Scholar
Cave, R., Ayad, S. (2015), Historia książki. Od glinianych tabliczek po e-booki (tłum. Ewa Romkowska), Arkady, Warszawa.
View in Google Scholar
Crane, W. (2018), O zdobnictwie książek dawnych i nowych (tłum. Agnieszka Chłoń, Leila Ghafoori et al.), red. nauk. i wstęp Katarzyna Krzak-Weiss, Universitas, Kraków.
View in Google Scholar
Dahl, S. (1965), Dzieje książki (tłum. Eugeniusz Garbacik, Tadeusz Zapiór i Helena Devechy), Ossolineum, Wrocław.
View in Google Scholar
De Bończa Bukowski, P. (2022), „W kręgu sztuki Jana Bukowskiego. Horyzonty badawcze”, [w:] Piotr de Bończa Bukowski, Artur Jurczyszyn, red. Sztuka Jana Bukowskiego, Fundacja Centrum Leczenia Szpiczaka, Kraków: 13-128.
View in Google Scholar
Dobrowolski, T. (1989), Malarstwo polskie ostatnich dwustu lat, wyd. III, Ossolineum, Wrocław.
View in Google Scholar
Dusi, N. (2015), „Intersemiotic translation: Theories, problems, analysis”, Semiotica. 206: 181-205, https://doi.org/10.1515/sem-2015-0018.
DOI: https://doi.org/10.1515/sem-2015-0018
View in Google Scholar
Eco, U. (1996), Nieobecna struktura (przekł. Adam Weinsberg, Paweł Bravo), Wydawnictwo KR, Warszawa.
View in Google Scholar
Eco, U. (2001), Experiences in Translation (tłum. Alastair McEwen), University of Toronto Press, Toronto.
View in Google Scholar
Filipowicz, Z. (1905), Pamiętnik, G. Centnerszwer i spółka, Kraków.
View in Google Scholar
Hjelmslev, L. (1979), „Prolegomena do teorii języka” (tłum. Halina Kurkowska i Adam Weinsberg), [w:] Halina Kurkowska, Adam Weinsberg, red. Językoznawstwo strukturalne. Wybór tekstów, PWN, Warszawa: 44-137.
View in Google Scholar
Ingarden, R. (1988), O dziele literackim. Badania z pogranicza ontologii, teorii języka i filozofii literatury (tłum. Maria Turowicz), PWN, Warszawa.
View in Google Scholar
Jakobson, R. (2009), „O językoznawczych aspektach przekładu” (tłum. Lucylla Pszczołowska), [w:] Piotr Bukowski, Magda Heydel, red. Współczesne teorie przekładu. Antologia, Znak, Kraków: 43-49.
View in Google Scholar
Jaworska, M., Hordyński, P. (1994), „Wstęp”, [w:] Młoda Polska. Sztuka druku i ilustracji. Katalog wystawy, Secesja, Kraków: 5-25.
View in Google Scholar
Kaźmierczak, M. (2017), „Od przekładu intersemiotycznego do intersemiotycznych aspektów przekładu”, Przekładaniec. 34: 7-35.
View in Google Scholar
Koller, W. (1992), Einführung in die Übersetzungswissenschaft, Quelle & Meyer, Heidelberg–Wiesbaden.
View in Google Scholar
Komza, M. (1987), Mickiewicz ilustrowany, Ossolineum, Wrocław.
View in Google Scholar
Korolko, M. (1990), Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Wiedza Powszechna, Warszawa.
View in Google Scholar
Kozłowski, J. (1986), Proletariacka Młoda Polska, Arkady, Warszawa.
View in Google Scholar
Lange, A. (1906), „Przedmowa”, [w:] Pieśń o Nalu i Damajanti. Baśń staroindyjska z ksiąg Mahabharaty (tłum. Antoni Lange), G. Centnerszwer i spółka, Warszawa: I-IV.
View in Google Scholar
Lukszyn, J. (red.) (1998), Tezaurus terminologii translatorycznej, PWN, Warszawa.
View in Google Scholar
Miciński, T. (1909), W mrokach złotego pałacu czyli Bazylissa Teofanu, Nakład autora, Kraków.
View in Google Scholar
Nietzsche, F. (1905-1906). Tako rzecze Zaratustra. Książka dla wszystkich i dla nikogo (tłum. Wacław Berent), Nakład J. Mortkowicza, Warszawa.
View in Google Scholar
Pereira, N.M. (2008), „Book Illustration as (Intersemiotic) Translation: Pictures Translating Words”, Meta. 53(1): 104-119, https://doi.org/10.7202/017977ar.
DOI: https://doi.org/10.7202/017977ar
View in Google Scholar
Porębski, M. (1986a), „Obrazy i znaki”, [w:] Mieczysław Porębski, Sztuka a informacja, Wydawnictwo Literackie, Kraków: 81-104.
View in Google Scholar
Porębski, M. (1986b), „Semiotyka a ikonika”, [w:] Mieczysław Porębski, Sztuka a informacja, Wydawnictwo Literackie, Kraków: 105-115.
View in Google Scholar
Porębski, M. (1986c), „Styl epoki”, [w:] Mieczysław Porębski, Sztuka a informacja, Wydawnictwo Literackie, Kraków: 185-214.
View in Google Scholar
Przybyszewski, S. (1912), Topiel, Gebethner i Wolff, Warszawa.
View in Google Scholar
Ruskin, J. (2011), Sztuka jako język, [w:] John Ruskin, Niewinne oko. Szkice o sztuce, wybór i tłum. Jakub Szczuka, wstęp Ryszard Kasperowicz, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk: 111-112.
View in Google Scholar
Skierkowska, E. (1960), Wyspiański – artysta książki, Ossolineum, Wrocław.
View in Google Scholar
Smolik, P. (1926), O książce pięknej, Wydawnictwo M. Arcta, Warszawa.
View in Google Scholar
Smolik, P. (1930), Jana Bukowskiego prace graficzne, Towarzystwo Bibliofilów w Łodzi, Łódź.
View in Google Scholar
Souter, N., Souter, T. (2012), Ilustracje. Przewodnik (tłum. Bożena Stokłosa), Muza, Warszawa.
View in Google Scholar
Sowiński, J. (1982), Sztuka typograficzna Młodej Polski, Ossolineum, Wrocław.
View in Google Scholar
Sowiński, J. (2003), „Stylizacja typograficzna druków Wydawnictwa Ultima Thule (1910-1939)”, [w:] Małgorzata Komza, red. Sztuka książki. Historia – teoria – praktyka, Wydawnictwo UW, Wrocław: 91-107.
View in Google Scholar
Straus, J. (2021), Teraz okładka!, Tom 1, Oficyna Kolekcjoner, Warszawa.
View in Google Scholar
Tymoczko, M. (1999), Translation in a Postcolonial Context, St. Jerome, Manchester.
View in Google Scholar
Wallis, M. (1983a), „Dzieje sztuki jako dzieje struktur semantycznych”, [w:] Mieczysław Wallis, Sztuki i znaki. Pisma semiotyczne, PIW, Warszawa: 53-70.
View in Google Scholar
Wallis, M. (1983b), „Sztuka średniowieczna jako język”, [w:] Mieczysław Wallis, Sztuki i znaki. Pisma semiotyczne, PIW, Warszawa: 144-149.
View in Google Scholar
Wallis, M. (1983c), „Świat sztuk i świat znaków”, [w:] Mieczysław Wallis, Sztuki i znaki. Pisma semiotyczne, PIW, Warszawa: 71-95.
View in Google Scholar
Wallis, M. (1984), Secesja, Arkady, Warszawa.
View in Google Scholar
Wiercińska, J. (1991), Secesja – grafika, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa.
View in Google Scholar
Wysłouch, S. (1994), Literatura a sztuki wizualne, PWN, Warszawa.
View in Google Scholar
Wysłouch, S. (2001), Literatura i semiotyka, PWN, Warszawa.
View in Google Scholar
Zbierski, T. (1978), Semiotyka książki, Ossolineum, Wrocław.
View in Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
