„Dziękuję Ci że nie jest wszystko tylko białe albo czarne”
O przekładzie słownictwa religijnego w zniemczeniach poezji ks. Jana Twardowskiego
DOI:
https://doi.org/10.12797/MOaP.30.2024.66.04Keywords:
poezja religijna, terminologia katolicka, intertekstualność, kompetencja kulturowa, symbolikaAbstract
“THANK YOU THAT EVERYTHING IS NOT JUST WHITE OR BLACK”. ON THE TRANSLATION OF RELIGIOUS VOCABULARY INTO GERMAN IN POETRY BY JAN TWARDOWSKI
Poems by the priest Jan Twardowski are considered an outstanding example of religious lyric poetry. The aim of the article is to analyze his translated works in terms of the adequacy of the translation religious vocabulary and to answer the question of whether the translators managed to preserve not only the literal meaning of the works but also the nuanced meanings inherent in the original, and to indicate the difficulties that should be noted in this type of translation. The focus is on terminological issues, ambiguity, intertextual references, and metaphors. Conclusions of a general nature concern cultural competence in relation to the so-called high culture.
Downloads
PlumX Metrics of this article
References
Alberti, Ch. (1580), Dismas, der gute Schächer, [online] https://www.hamburger-kunsthalle.de/sammlung-online/cherubino-alberti-michelangelo-buonarroti/dismas-der-gute-schaecher, 30 IV 2024.
View in Google Scholar
Barthes, R. (1999), S/Z (tłum. Michał P. Markowski), KR, Warszawa.
View in Google Scholar
Bibel, Einheitsübersetzung, [online] https://www.die-bibel.de/bibel/EUE, 6 V 2024.
View in Google Scholar
Biblia Lutra (Lutherbibel 2017), [online] https://www.die-bibel.de/bibel/LU17, 6 V 2024.
View in Google Scholar
Biblia Tysiąclecia Online (2003), na podstawie IV wyd., Wydawnictwo Pallottinum, Poznań, [online] biblia.pl, 15 XII 2023.
View in Google Scholar
Brzozowski, J. (2020), „Nierząd i inne «grzechy ohydne» w tłumaczeniach Biblii: eufemizacje i retusze w Mt 5,32, Mt 9,19 i Kpł 20,10-21”, Między Oryginałem a Przekładem. 26 (2/48): 27–42, https://doi.org/10.12797/MOaP.26.2020.48.02.
DOI: https://doi.org/10.12797/MOaP.26.2020.48.02
View in Google Scholar
„Dismas”, [online] https://wikipedia.de, 15 II 2024.
View in Google Scholar
Dworakowska, B.E. (2016), Poezja księdza Jana Twardowskiego w przekładach na język rosyjski. Studium lingwistyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
View in Google Scholar
Dziadul, P. (2013), „Ewangeliczna przypowieść o robotnikach w winnicy w literaturach starosłowiańskich (IX–XIII w.)”, Studia Wschodniosłowiańskie. 13: 195-210.
DOI: https://doi.org/10.15290/sw.2013.13.15
View in Google Scholar
Eco, U. (2021), Prawie to samo. O doświadczeniu przekładu (tłum. Jadwiga Miszalska, Monika Surma-Gawłowska), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, Translatio.
View in Google Scholar
Gieniusz, A. (2021), „Bible Translation in the Context of Translation Studies”, Między Oryginałem a Przekładem. 27 (3/53): 7-10.
View in Google Scholar
Grondin, J. (2007), Wprowadzenie do hermeneutyki filozoficznej (tłum. Leszek Łysień), Wydawnictwo WAM, Kraków, Myśl Filozoficzna. Wprowadzenia.
View in Google Scholar
Hieronim, św. (2006), O najlepszym sposobie tłumaczenia, [w:] O poprawnym przekładaniu. Teksty łacińskie i przekłady polskie (tłum. Władysław Seńko, Juliusz Domański, Włodzimierz Olszaniec), wstęp Juliusz Domański, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty, 110-145, Ad Fontes, 1.
View in Google Scholar
Hildebrand, D. von (1981), Reinheit und Jungfräulichkeit, 4. Aufl., EOS-Verlag, Sankt Ottilien.
View in Google Scholar
Jakobson, R. (2009), O językoznawczych aspektach przekładu, [w:] Piotr Bukowski, Magda Heydel, red. Współczesne teorie przekładu. Antologia, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków, 43-49.
View in Google Scholar
„Karfreitag – Der rechte Schächer (Heiliger Dismas)”, [online] https://www.pius-kirchgessner.de/05_Predigten/B_Karwoche/Schaecher.htm, 8 VII 2024.
View in Google Scholar
Koller, W. (1992), Einführung in die Übersetzungswissenschaft, 4. Auflage, Quelle& Meyer, Heidelberg-Wiesbaden.
View in Google Scholar
Kopaliński, W. (1990), Słownik symboli, Wiedza Powszechna, Warszawa.
View in Google Scholar
Kozak, J. (2009), Przekład literacki jako metafora. Między logos a lexis, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, Przekład: mity i rzeczywistość.
View in Google Scholar
Krusejder (2024), „Msza cicha, Msza śpiewana – jak to jest w Polsce?”, Bibuła. Pismo niezależne, [online] https://www.bibula.com/?p=88461, 20 IV 2024.
View in Google Scholar
Ku, J.B. (b.d.), „O stworzeniu 14. Lektura Biblii i odczytywanie znaczeń Pisma Świętego”, [online] https://szkolateologii.dominikanie.pl/summa/o-stworzeniu-14-lektura-biblii-i-odczytywanie-znaczen-pisma-swietego/, 30 IV 2024.
View in Google Scholar
Kubaszczyk, J. (2018), „Religiöse Symbolik als Übersetzungsproblem am Beispiel von «Brama Lednicka»”, [w:] Piotr Sulikowski, Anna Sulikowska, Emil Lesner, red. Translation Landscapes – Internationale Schriften zur Übersetzungswissenschaft, t. 2, Verlag Dr. Kovač, Hamburg, 173-187.
View in Google Scholar
Luter, M. (1967), O tłumaczeniu (tłum. Barbara Surowska, Karol Sauerland), [w:] A. Ściegienny, red. Luter, Wiedza Powszechna, Warszawa, 175-180, Myśli i Ludzie, 2.
View in Google Scholar
Mejzner, M. (2010), Lektura patrystyczna Pisma świętego, Apostolat Słowa Bożego, Biblioteka ITA, [online] https://www.academia.edu/37221695/Patrystyczna_egzegeza_Pisma_ %C5%9Bwi%C4%99tego, 5 VII 2024, 1-12.
View in Google Scholar
Nida, E. (1964), Toward a Science of Translating: With Special Reference to Principles and Procedures Involved in Bible Translating, E.J. Brill, Leiden.
DOI: https://doi.org/10.1163/9789004495746
View in Google Scholar
Nida, E. (2009), Zasady odpowiedniości (tłum. Anna Skucińska), [w:] Piotr Bukowski, Magda Heydel, red. Współczesne teorie przekładu. Antologia, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków, 53-69.
View in Google Scholar
Nida, E.A., Taber, Ch. (1969), The Theory and Practice of Translation, E.J. Brill, Leiden.
View in Google Scholar
Olszewska, M. (2007/2015), Jan Twardowski, [online] https://culture.pl/pl/tworca/jan-twardowski, 25 IV 2024.
View in Google Scholar
Papieska Komisja Biblijna (2005), Interpretacja Pisma Świętego w Kościele, [online] https://eidc.pl/wp-content/uploads/2020/10/Papieska-Komisja-Biblijna-Interpretacja-Biblii-w-Kosciele.pdf, 9 VII 2024.
View in Google Scholar
Piekarz, D. (2000), Tłumaczenie Biblii jako szczególne wyzwanie w pracy translatorskiej, [w:] Wojciech Kubiński, Olga Kubińska, Tadeusz Z. Wolański, red. Przekładając nieprzekładalne. Materiały z I Międzynarodowej Konferencji Translatorycznej Gdańsk – Elbląg, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, 243-247.
View in Google Scholar
Pisarkowa, K. (1998), Pragmatyka przekładu. Przypadki poetyckie, Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków.
View in Google Scholar
Rajewicz, T. (2002), „Übersetzung als interkultureller Transfer. Gedichte von Jan Twardowski und ihre deutschen Übertragungen”, Studia Germanica Posnaniensia. 27: 267-275, https://doi.org/10.14746/sgp.2002.27.19. [online] regnumchristi.eu/messintentionen, 6 V 2024.
DOI: https://doi.org/10.14746/sgp.2002.27.19
View in Google Scholar
Scruton, R. (2010), Kultura jest ważna. Wiara i uczucie w osaczonym świecie (tłum. Tomasz Bieroń), Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań, Antropos.
View in Google Scholar
Twardowski, J. (2000), Bóg prosi o miłość. Gott fleht um Liebe, wybór i oprac. Aleksandra Iwanowska, Wydawnictwo Literackie, Kraków, Seria Dwujęzyczna.
View in Google Scholar
Twardowski, J. (2024), Naucz się dziwić, [online] http://tinyurl.com/yfhspwe3, 29 II 2024.
View in Google Scholar
Waterkott, B. (1993), Glaube und Religiosität, [w:] Ewa Kobylińska, Andreas Lawaty, Rüdiger Stephan, red. Deutsche und Polen. 100 Schlüsselbegriffe, Piper, München, 279-289.
View in Google Scholar
Wojnowski, J. (1985), Twardowski Jan, [w:] Julian Krzyżanowski et al., red. Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, PWN, Warszawa, 507.
View in Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.