Imperatyw konkretyzacji
Translatorskie modyfikacje a modele recepcji prozy Howarda Phillipsa Lovecrafta na przykładzie polskich tłumaczeń opowiadania "The Outsider"
DOI:
https://doi.org/10.12797/MOaP.27.2021.51.02Keywords:
translational shift, reception, concretization, adaptation, weird fictionAbstract
Imperative of Concretization: Translational Shifts and the Models of Reception of Howard Phillips Lovecraft’s Prose – The Case Study of "The Outsider" and its Polish Versions
The Article discusses translational reception of Howard Phillips Lovecraft’s prose in Poland on the example of his short story The Outsider. The gothic tale of a mysterious recluse visiting human society, in its original version, has no explicit interpretation due to the fact that the maincharacter’s identity is intentionally left by Lovecraft without precise and unambiguous explanation for its readers to determine. Polish versions, however, modified in the process of interlinguistic transfer, are aimed at concretization of the text, and thus solving this interpretational puzzle with different answers given by five translators (Grzegorz Iwanciw, Robert Lipski, Ewa Morycińska-Dzius, Mateusz Kopacz and Maciej Płaza), influenced by a variety of factors: image of the American writer, knowledge of his other literary works, implied readers of the translations and artistic trends popular in Polish literature.
Downloads
References
Wersje opowiadania The Outsider w kolejności ukazywania się
Lovecraft, H. P. (1926), „The Outsider”, [w:] H. P. Lovecraft (2018), The Complete Fiction Omnibus. The Early Years 1908–1925 (oprac. Finn J. D. John), PulpLit Productions, Corvallis, 225-231.
Lovecraft, H. P. (1989), „Odszczepieniec” (tłum. Grzegorz Iwanciw), Collaps. 29: 1-5.
Lovecraft, H. P. (1996), „Obcy”, [w:] H. P. Lovecraft, W poszukiwaniu nieznanego Kadath (tłum. Robert Lipski i Anna Ledwożyw), Wydawnictwo S. R., Warszawa, 49-59.
Lovecraft, H. P. (1999), „Przybysz”, [w:] H. P. Lovecraft, Coś na progu (tłum. Robert Lipski), Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań, 129-137.
Lovecraft, H. P. (2008), „Obcy”, [w:] Xavier Valls, red. Wielka księga strachu (tłum. Ewa Morycińska-Dzius), Wydawnictwo Media Rodzina, Poznań, 56-59.
Lovecraft, H. P. (2011), „Obcy” (tłum. Mateusz Kopacz), H. P. Lovecraft. Polski serwis, [online] http://www.hplovecraft.pl, 20.06.2018.
Lovecraft, H. P. (2012), „Wyrzutek”, [w:] H. P. Lovecraft, Zgroza w Dunwich i inne przerażające opowieści (tłum. Maciej Płaza), Wydawnictwo Vesper, Poznań, 29-37.
Literatura przedmiotu
Adamowicz-Pośpiech, A. (2013), Seria w przekładzie. Polskie warianty prozy Josepha Conrada, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Aleksandrowicz-Pędich, L. (red.) (2009), W kanonie prozy amerykańskiej, t. 2: Z placu Waszyngtona do Domu z liści, Wydawnictwo SWPS Academica, Warszawa.
Balcerzan, E. (1998), Literatura z literatury (strategie tłumaczy), Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice.
Balcerzan, E. (1968), „Tłumaczenie poetyckie wśród kontekstów historycznoliterackich”, [w:] Maria Renata Mayenowa, Janusz Sławiński, red. Prace z poetyki poświęcone VI Międzynarodowemu Kongresowi Slawistów, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, 32-59.
Burzyńska, A., Markowski, M. P. (red.) (2007), Teorie literatury XX wieku. Antologia, SIW Znak, Kraków.
Carroll, N. (2004), Filozofia horroru albo Paradoksy uczuć (tłum. Mirosław Przylipiak), Słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Houellebecq, M. (2007), H. P. Lovecraft – Przeciw światu, przeciw życiu (tłum. Jacek Giszczak), Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
Ingarden, R. (2007), „Z teorii dzieła literackiego”, [w:] Anna Burzyńska, Michał Paweł Markowski, red. Teorie literatury XX wieku. Antologia, SIW Znak, Kraków, 43-72.
James, M. R. (1976), Opowieści starego antykwariusza (tłum. Janina Mroczkowska), Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Joshi, S. T. (2010), H. P. Lovecraft. Biografia (tłum. Mateusz Kopacz), Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
Kleczyński, R. (1989), „Wstęp”, Collaps. 29: strona nienumerowana.
Kopacz, M. (2010), „«Odrażający, bluźnierczy Necronomicon», czyli o polskich przekładach Lovecrafta”, Czas Fantastyki. 2(23): 25-29.
Kopaliński, W. (red.) (1987), Słownik mitów i tradycji kultury, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Krawczyk-Łaskarzewska, A. (2009), „Pomiędzy wiedzą a grozą – Hawthorne, Gilman, Bierce, Lovecraft”, [w:] Lucyna Aleksandrowicz-Pędich, red. W kanonie prozy amerykańskiej, t. 2: Z placu Waszyngtona do Domu z liści, Wydawnictwo SWPS Academica, Warszawa, 30-46.
Lem, S. (1976), „Posłowie”, [w:] M. R. James, Opowieści starego antykwariusza (tłum. Janina Mroczkowska), Wydawnictwo Literackie, Kraków, 231-233.
Lovecraft, H. P. (2013), Koszmary i fantazje. Listy i eseje (tłum. Mateusz Kopacz), Wydawnictwo Sine Qua Non, Kraków.
Lovecraft, H. P. (2017), W górach szaleństwa i inne opowieści (tłum. Robert Lipski, Ryszard Grzybowski et al.), Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
Lovecraft, H. P. (2018), Wyzwanie z innego świata (tłum. Radosław Jarosiński i Mateusz Kopacz), Wydawnictwo IX, Kraków.
Mikulski, J. (2013), „Howard Phillips Lovecraft: autor, dzieło i jego recepcja wydawnicza w Polsce. Zarys problematyki”, Acta Universitatis Wratislaviensis. Studia o Książce i Informacji. 32: 31-43.
Misterek, D. (1998), „Typy przestrzeni w prozie Howarda Philipsa Lovecrafta”, Literatura i Kultura Popularna. 7: 121-130.
Musiał, Ł. (2015), „Lovecraft i jego brat”, Przegląd Polityczny. 132: 70-77.
Olkusz, K. (2008), „Świat według potwora, czyli gra z toposem «Obcego» w opowiadaniu «Przybysz» Howarda Phillipsa Lovecrafta”, Studia Filologiczne (Racibórz). 2: 185-194.
Petoia, E. (2004), Wampiry i wilkołaki. Źródła, historia, legendy od antyku do współczesności (tłum. Aneta Pers et al.), TAiWPN Universitas, Kraków.
Pęczak, M. (2016), „Literatura kosmicznego strachu”, Polityka. 31(3070): 80-82.
Płaza, M. (2012), „W przeddzień potwornego zmartwychwstania”, [w:] H. P. Lovecraft, Zgroza w Dunwich i inne przerażające opowieści (tłum. Maciej Płaza), Wydawnictwo Vesper, Poznań, 761-792.
Skwara, M. (2010), „Translatologia a komparatystyka. Serie przekładowe jako problem komparatystyczny”, Rocznik Komparatystyczny. 1: 7-51.
Skwara, M. (2014), „Wyobraźnia badacza – od serii przekładowej do serii recepcyjnej”, Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka. 23(43): 99-117, https://doi.org/10.14746/pspsl.2014.23.6 DOI: https://doi.org/10.14746/pspsl.2014.23.6
Szkłowski, W. (1986), „Sztuka jako chwyt” (tłum. Ryszard Łużny), [w:] Stefania Skwarczyńska, red. Teoria badań literackich za granicą. Antologia, t. 2, cz. 3, Wydawnictwo Literackie, Kraków, 10-28.
Valls, X. (red.) (2005), El gran libro del miedo, Parramón, Barcelona.
Valls, X. (red.) (2008), Wielka księga strachu (tłum. Ewa Morycińska-Dzius), Wydawnictwo Media Rodzina, Poznań.
Zwoliński, M. (2009), The Peculiar Horror of Howard Philips Lovecraft, [w:] Sławomir Wącior, red. Literary Liaisons. Text – Culture – Society, Wydawnictwo KUL, Lublin, 169-184.
Netografia
H. P. Lovecraft. Polski serwis, [online] http://www.hplovecraft.pl, 10.01.2019.
Słownik języka polskiego PWN, [online] http://www. sjp.pwn.pl, 10.01.2019.
Słownik Merriam-Webster, [online] http://www.merriam-webster.com, 10.01.2019.
The H. P. Lovecraft Archive, [online] http://www.hplovecraft.com, 10.01.2019.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
