Na peryferiach teorii – trzeci język w przekładzie
DOI:
https://doi.org/10.12797/MOaP.22.2016.31.04Keywords:
Boris Akunin, trzeci język / trzecia kultura, tłumaczenie, wtręty obcojęzyczneAbstract
On the peripheries of theory – third language in translation
The paper substantiates the importance of the so-called third language (L3) as a translation issue – despite claims that it is straightforward (e.g. by Fyodorov) or, conversely, that it defies TS insight (Bellos). The research so far is summarized and in the empirical part a working typology of techniques applied in translating L3 material is offered, illustrated by extracts from Boris Akunin’s Russian historical detective novels and their Polish renditions. The author pays attention to such questions as the form of notation of L3 elements in the original (in the Cyrillic or Latin alphabet), paratextual strategies and the functions which the foreign interpolations perform in their contexts and macrotexts.
Downloads
References
Akunin, B. (2001), Türkisches Gambit. Fandorin ermittelt, tłum. R. Reschke, T. Reschke, Aufbau Taschenbuch, Berlin.
Akunin, B. (2003a), Azazel, tłum. J. Czech, Świat Książki, Warszawa.
Akunin, B. (2003b), Gambit turecki, tłum. J. Czech, Świat Książki, Warszawa.
Akunin, B. (2003c), Walet pikowy, tłum. E. Rojewska-Olejarczuk, Świat Książki, Warszawa.
Akunin, B. (2003d), Dekorator, tłum. M. Buchalik, Świat Książki, Warszawa.
Akunin, B. (2005), Diamentowa karoca, t. 2: Między wierszami, tłum. J. Gondowicz, Świat Książki, Warszawa.
Akunin, B. (2012), Świat jest teatrem, tłum. O. Morańska, Świat Książki, Warszawa.
Bańko, M. (red.) (2003), Wielki słownik wyrazów obcych PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Bednarczyk, A. (1999), Wybory translatorskie, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Bellos, D. (2008), „The Awkward Issue of L3”, Yearbook of Comparative and General Literature, vol. 54, ss. 114-120.
Berman, A. (2009), „Przekład jako doświadczenie obcego” [„La Traduction comme épreuve de l’étranger”, 1985], tłum. U. Hrehorowicz, w: Heydel, M., Bukowski, P. (red.), Współczesne teorie przekładu. Antologia, Znak, Kraków, ss. 249-264.
Cammarano, S. (1835), Lucia di Lammermoor, libretto, [on-line] www.librettidopera.it/zpdf/lucialam.pdf, 20.11.2015.
Derrida, J. (2009), „Wieże Babel” [„Des Tours de Babel”, 1985], tłum. A. Dziadek, w: Heydel, M., Bukowski, P. (red.), Współczesne teorie przekładu. Antologia, Znak, Kraków, ss. 373-381.
Gallica (2016), Bibliothèque nationale de France, [on-line] http://gallica.bnf.fr, 2.02.2016.
Genew-Puhalewa, I. (2002), „Turcyzmy w powieści Baj Ganiu Aleko Konstantinowa. Problemy polskiego przekładu”, w: Sokoloski, R., Duda, H., Scholtz, J. (red.), Warsztaty translatorskie / Workshop on Translation II, Towarzystwo Naukowe KUL – Slavic Research Group, University of Ottawa, Lublin–Ottawa, ss. 53-72.
Grosbart, Z. (1984), Teoretyczne problemy przekładu literackiego w ramach języków bliskopokrewnych (na materiale języka polskiego i języków wschodniosłowiańskich), Acta Universitatis Lodziensis, Łódź.
Grutman, R. (1998), „Multilingualism and translation”, w: Baker, M., Malmkjær, K. (red.), Routledge Encyclopedia of Translation Studies, Routledge, London–New York, ss. 157-160.
Jarniewicz, J. (2006), „O swojskiej obcości, czyli język rosyjski w angielskim przekładzie Małej apokalipsy”, w: Skibińska, E. (red.), Konwicki i tłumacze, Leksem, Łask, ss. 179-188.
Lebiedziński, H. (1981), Elementy przekładoznawstwa ogólnego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Levý, J. (2011), The Art of Translation [Umění překladu, 1963], tłum. P. Corness, John Benjamins, Amsterdam–Philadelphia.
Newmark, P. (1988), A Textbook of Translation, Prentice Hall, New York.
Pleciński, J. (1983), „Przekład elementów obcojęzycznych tekstu literackiego”, Studia Romanica Posnaniensia, t. 9, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań, ss. 132-143.
Pleciński, J. (2013), „Elementy języka i kultury C w praktyce przekładowej polskich tłumaczy”, w: Ledwina, A., Modrzejewska, K. (red.), Dystynkcje kulturowe w przekładzie z języka francuskiego na polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, ss. 47-55.
Pleciński, J. (2015), „Zabawa trwa w najlepsze, czyli języki «A», «B», i «C» w przekładzie”, Rocznik Przekładoznawczy, 10, ss. 139-150.
Przebinda, G. (1990), [przypis] w: Bułhakow, M., Mistrz i Małgorzata, tłum. I. Lewandowska, W. Dąbrowski, wstęp A. Drawicz, oprac. i przypisy G. Przebinda, Ossolineum, Wrocław, s. 413.
Robert, P. (2010), Le nouveau Petit Robert: dictionaire alphabétique et analogique de la langue française, Rey-Debove, J., Rey, A. (red.), Le Robert, Paris.
Skibińska, E. (2007), „Ten trzeci, ta trzecia w przekładzie. Smaki Prowansji Anglikom opisane, Polakom wytłumaczone”, w: Kubińska, O., Kubiński, W. (red.), Przekładając nieprzekładalne. III: O wierności, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, ss. 195-215.
Sumera, A. (2000), „Source language, target language and the third one”, w: Kubiński, W., Kubińska, O., Wolański, T. Z. (red.), Przekładając nieprzekładalne, I, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, ss. 537-542.
Szymczak, M. (red.) (2002), Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Urbanek, D. (2002), „Elementy trzeciej kultury w procesie przekładu”, w: Lewicki, R. (red.), Przekład – język – kultura, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, ss. 61-70.
Vaillant, J.-A. (1854), Turkie et Russie, en réponse à la lettre d’un anonyme, A. Guyot et Scribe, Paris.
Wiktorowicz, J., Frączek, A. (red.) (2010), Wielki słownik niemiecko-polski.Großwörterbuch Deutsch – Polnisch, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Wojtasiewicz, O. (1957), Wstęp do teorii tłumaczenia, Ossolineum, Wrocław–Warszawa.
Akunin, B. (1998), Azazelʹ, Zaharov, Moskva.
Akunin, B. (1998/2010), Tureckij gambit, Zaharov, Moskva.
Akunin, B. (1999/2010a), Pikovyj valet, v: Osobye poručeniâ, illûstr. I. Sakurova, Zaharov, Moskva, ss. 5-152.
Akunin, B. (1999/2010b), Dekorator, v: Osobye poručeniâ, illûstr. I. Sakurova, Zaharov, Moskva, ss. 153-333.
Akunin, B. (2004/2011), Almaznaâ kolesnica. Roman v 2-h tomah, Zaharov, Moskva.
Akunin, B. (2010), Vesʹ mir teatr, Zaharov, Moskva.
Danilkin, L. (2000), Ubit po sobstvennomu želaniû (Posleslovie), v: B. Akunin, Osobye poručeniâ, Zaharov, Moskva, ss. 313-319.
Kuznecov, S. (red.) (2004), Bolʹšoj tolkovyj slovarʹ russkogo âzyka, Norint, S-Peterburg.
Levyj, I. (1974), Iskusstvo perevoda [ Umění překladu, 1963], per. Vl. Rosselʹsa, Progress, Moskva.
Prohorov, A. (red.) (2004), Bolʹšoj ènciklopedičeskij slovarʹ, Bolʹšaâ rossijskaâ ènciklopediâ, Moskva.
Fedorov, A. (1968), Osnovy obŝej teorii perevoda, Vysšaâ škola, Moskva 1968.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
