Na peryferiach teorii – trzeci język w przekładzie
DOI:
https://doi.org/10.12797/MOaP.22.2016.31.04Keywords:
Boris Akunin, trzeci język / trzecia kultura, tłumaczenie, wtręty obcojęzyczneAbstract
On the peripheries of theory – third language in translation
The paper substantiates the importance of the so-called third language (L3) as a translation issue – despite claims that it is straightforward (e.g. by Fyodorov) or, conversely, that it defies TS insight (Bellos). The research so far is summarized and in the empirical part a working typology of techniques applied in translating L3 material is offered, illustrated by extracts from Boris Akunin’s Russian historical detective novels and their Polish renditions. The author pays attention to such questions as the form of notation of L3 elements in the original (in the Cyrillic or Latin alphabet), paratextual strategies and the functions which the foreign interpolations perform in their contexts and macrotexts.
Downloads
PlumX Metrics of this article
References
Akunin, B. (2001), Türkisches Gambit. Fandorin ermittelt, tłum. R. Reschke, T. Reschke, Aufbau Taschenbuch, Berlin.
View in Google Scholar
Akunin, B. (2003a), Azazel, tłum. J. Czech, Świat Książki, Warszawa.
View in Google Scholar
Akunin, B. (2003b), Gambit turecki, tłum. J. Czech, Świat Książki, Warszawa.
View in Google Scholar
Akunin, B. (2003c), Walet pikowy, tłum. E. Rojewska-Olejarczuk, Świat Książki, Warszawa.
View in Google Scholar
Akunin, B. (2003d), Dekorator, tłum. M. Buchalik, Świat Książki, Warszawa.
View in Google Scholar
Akunin, B. (2005), Diamentowa karoca, t. 2: Między wierszami, tłum. J. Gondowicz, Świat Książki, Warszawa.
View in Google Scholar
Akunin, B. (2012), Świat jest teatrem, tłum. O. Morańska, Świat Książki, Warszawa.
View in Google Scholar
Bańko, M. (red.) (2003), Wielki słownik wyrazów obcych PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar
Bednarczyk, A. (1999), Wybory translatorskie, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
View in Google Scholar
Bellos, D. (2008), „The Awkward Issue of L3”, Yearbook of Comparative and General Literature, vol. 54, ss. 114-120.
View in Google Scholar
Berman, A. (2009), „Przekład jako doświadczenie obcego” [„La Traduction comme épreuve de l’étranger”, 1985], tłum. U. Hrehorowicz, w: Heydel, M., Bukowski, P. (red.), Współczesne teorie przekładu. Antologia, Znak, Kraków, ss. 249-264.
View in Google Scholar
Cammarano, S. (1835), Lucia di Lammermoor, libretto, [on-line] www.librettidopera.it/zpdf/lucialam.pdf, 20.11.2015.
View in Google Scholar
Derrida, J. (2009), „Wieże Babel” [„Des Tours de Babel”, 1985], tłum. A. Dziadek, w: Heydel, M., Bukowski, P. (red.), Współczesne teorie przekładu. Antologia, Znak, Kraków, ss. 373-381.
View in Google Scholar
Gallica (2016), Bibliothèque nationale de France, [on-line] http://gallica.bnf.fr, 2.02.2016.
View in Google Scholar
Genew-Puhalewa, I. (2002), „Turcyzmy w powieści Baj Ganiu Aleko Konstantinowa. Problemy polskiego przekładu”, w: Sokoloski, R., Duda, H., Scholtz, J. (red.), Warsztaty translatorskie / Workshop on Translation II, Towarzystwo Naukowe KUL – Slavic Research Group, University of Ottawa, Lublin–Ottawa, ss. 53-72.
View in Google Scholar
Grosbart, Z. (1984), Teoretyczne problemy przekładu literackiego w ramach języków bliskopokrewnych (na materiale języka polskiego i języków wschodniosłowiańskich), Acta Universitatis Lodziensis, Łódź.
View in Google Scholar
Grutman, R. (1998), „Multilingualism and translation”, w: Baker, M., Malmkjær, K. (red.), Routledge Encyclopedia of Translation Studies, Routledge, London–New York, ss. 157-160.
View in Google Scholar
Jarniewicz, J. (2006), „O swojskiej obcości, czyli język rosyjski w angielskim przekładzie Małej apokalipsy”, w: Skibińska, E. (red.), Konwicki i tłumacze, Leksem, Łask, ss. 179-188.
View in Google Scholar
Lebiedziński, H. (1981), Elementy przekładoznawstwa ogólnego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar
Levý, J. (2011), The Art of Translation [Umění překladu, 1963], tłum. P. Corness, John Benjamins, Amsterdam–Philadelphia.
View in Google Scholar
Newmark, P. (1988), A Textbook of Translation, Prentice Hall, New York.
View in Google Scholar
Pleciński, J. (1983), „Przekład elementów obcojęzycznych tekstu literackiego”, Studia Romanica Posnaniensia, t. 9, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań, ss. 132-143.
View in Google Scholar
Pleciński, J. (2013), „Elementy języka i kultury C w praktyce przekładowej polskich tłumaczy”, w: Ledwina, A., Modrzejewska, K. (red.), Dystynkcje kulturowe w przekładzie z języka francuskiego na polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, ss. 47-55.
View in Google Scholar
Pleciński, J. (2015), „Zabawa trwa w najlepsze, czyli języki «A», «B», i «C» w przekładzie”, Rocznik Przekładoznawczy, 10, ss. 139-150.
View in Google Scholar
Przebinda, G. (1990), [przypis] w: Bułhakow, M., Mistrz i Małgorzata, tłum. I. Lewandowska, W. Dąbrowski, wstęp A. Drawicz, oprac. i przypisy G. Przebinda, Ossolineum, Wrocław, s. 413.
View in Google Scholar
Robert, P. (2010), Le nouveau Petit Robert: dictionaire alphabétique et analogique de la langue française, Rey-Debove, J., Rey, A. (red.), Le Robert, Paris.
View in Google Scholar
Skibińska, E. (2007), „Ten trzeci, ta trzecia w przekładzie. Smaki Prowansji Anglikom opisane, Polakom wytłumaczone”, w: Kubińska, O., Kubiński, W. (red.), Przekładając nieprzekładalne. III: O wierności, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, ss. 195-215.
View in Google Scholar
Sumera, A. (2000), „Source language, target language and the third one”, w: Kubiński, W., Kubińska, O., Wolański, T. Z. (red.), Przekładając nieprzekładalne, I, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, ss. 537-542.
View in Google Scholar
Szymczak, M. (red.) (2002), Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar
Urbanek, D. (2002), „Elementy trzeciej kultury w procesie przekładu”, w: Lewicki, R. (red.), Przekład – język – kultura, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, ss. 61-70.
View in Google Scholar
Vaillant, J.-A. (1854), Turkie et Russie, en réponse à la lettre d’un anonyme, A. Guyot et Scribe, Paris.
View in Google Scholar
Wiktorowicz, J., Frączek, A. (red.) (2010), Wielki słownik niemiecko-polski.Großwörterbuch Deutsch – Polnisch, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar
Wojtasiewicz, O. (1957), Wstęp do teorii tłumaczenia, Ossolineum, Wrocław–Warszawa.
View in Google Scholar
Akunin, B. (1998), Azazelʹ, Zaharov, Moskva.
View in Google Scholar
Akunin, B. (1998/2010), Tureckij gambit, Zaharov, Moskva.
View in Google Scholar
Akunin, B. (1999/2010a), Pikovyj valet, v: Osobye poručeniâ, illûstr. I. Sakurova, Zaharov, Moskva, ss. 5-152.
View in Google Scholar
Akunin, B. (1999/2010b), Dekorator, v: Osobye poručeniâ, illûstr. I. Sakurova, Zaharov, Moskva, ss. 153-333.
View in Google Scholar
Akunin, B. (2004/2011), Almaznaâ kolesnica. Roman v 2-h tomah, Zaharov, Moskva.
View in Google Scholar
Akunin, B. (2010), Vesʹ mir teatr, Zaharov, Moskva.
View in Google Scholar
Danilkin, L. (2000), Ubit po sobstvennomu želaniû (Posleslovie), v: B. Akunin, Osobye poručeniâ, Zaharov, Moskva, ss. 313-319.
View in Google Scholar
Kuznecov, S. (red.) (2004), Bolʹšoj tolkovyj slovarʹ russkogo âzyka, Norint, S-Peterburg.
View in Google Scholar
Levyj, I. (1974), Iskusstvo perevoda [ Umění překladu, 1963], per. Vl. Rosselʹsa, Progress, Moskva.
View in Google Scholar
Prohorov, A. (red.) (2004), Bolʹšoj ènciklopedičeskij slovarʹ, Bolʹšaâ rossijskaâ ènciklopediâ, Moskva.
View in Google Scholar
Fedorov, A. (1968), Osnovy obŝej teorii perevoda, Vysšaâ škola, Moskva 1968.
View in Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
