„Psy i okaleczeńcy”
Tłumacząc Pawłowe inwektywy wymierzone w judaizantów (Ga 3,3; Flp 3,2)
DOI:
https://doi.org/10.12797/MOaP.26.2020.48.04Keywords:
invective, Bible translation, Polish Bibles, Phil. 3:2, Gal. 3:1.3Abstract
„Psy i okaleczeńcy”. Translating Paul’s Invectives against Judaizers (Gal. 3:3; Phil. 3:2)
Insults (contumelia) and invectives (invectiva oratio) were known to inspired authors, but their overtones in modern translations usually lose their strength. Should a translator avoid harsh words contained in the original invectives, or should he remain faithful to them? It is shown by analyzing Paul’s invectives in Phil. 3:2 and in Gal. 3:1.3. The author claims that: 1) avoiding the invectives in the translation weakens a message of the original text (Gal. 3:1.3); 2) the translational consistency (“źli pracownicy”; Phil. 3:2) favors understanding of the invectives; 3) the invectives that exist in Polish, when their scope deviates from the Greek original, require clarification in footnotes (“psy”; Phil. 3:2); 4) the multitude of hapax legomena in the Bible justifies the use of neologisms, as long as they accurately reflect the content of the original (“przerzezanie”; Phil. 3:2).
Downloads
PlumX Metrics of this article
References
Abramowiczówna, Z. (1958), Słownik grecko-polski (I), PWN, Warszawa.
View in Google Scholar
Auerbach, E. (2006), Język literacki i jego odbiorcy w późnym antyku łacińskim i średniowieczu (tłum. Robert Urbański), Homini, Kraków.
View in Google Scholar
Betz, H. D. (1979), Galatians. A Commentary on Paul’s Letter to the Churches in Galatia. Philadelphia, Hermeneia, Fortress Press, Philadelphia.
View in Google Scholar
Bultmann, R. (1910), Der Stil der paulinischen Predigt und die kynisch-stoische Diatribe, FRLANT 13, Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen.
View in Google Scholar
Caplan, H., „Introduction”, [w:] Harry Caplan, red. Ad C. Herennium de ratione dicendi. Rhetorica ad Herennium, Loeb Classical Library 403, Harvard University Press, London–Cambridge, vii-xl.
View in Google Scholar
Christensen, D. L. (2002), Deuteronomy 21:10-34:12, Word Biblical Commentary 6B, Word, Incorporated, Dallas.
View in Google Scholar
Craigie, P. C. (1976), The Book of Deuteronomy, The New International Commentary on the Old Testament, Wm. B. Eerdmans Publishing Co., Grand Rapids, MI.
View in Google Scholar
Driver, S. R. (1902), A Critical and Exegetical Commentary on Deuteronomy, The International Critical Commentary on the Holy Scriptures of the Old and New Testaments 3, T. & T. Clark, Edinburgh.
View in Google Scholar
Dunn, J. D. G. (1993), The Epistle to the Galatians, Black’s New Testament Commentary, Hendrickson Publishers, Peabody, MA.
View in Google Scholar
Fiore, B. (1990), „Invective in Romans and Philippians”, Proceedings. 10: 185-188.
View in Google Scholar
Flis, J. (2011), List do Filipian. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz, Nowy Komentarz Biblijny. Nowy Testament XI, Edycja Świętego Pawła, Częstochowa.
View in Google Scholar
Hawthorne, G. F. (2004), Philippians, Word Biblical Commentary 43, Word, Incorporated, Dallas.
View in Google Scholar
Józef Flawiusz (1996), Przeciw Apionowi. Autobiografia (tłum. Jan Radożycki), Oficyna Wydawnicza „Rytm”, Warszawa.
View in Google Scholar
Jurzyk, P. (2006), „Wybrane elementy napastliwej polemiki antyariańskiej w «Orationes contra Arianos» św. Atanazego Wielkiego na tle literackiej tradycji inwektywy”, Wrocławski Przegląd Teologiczny. 14/2: 179-195.
View in Google Scholar
Kamińska-Szmaj, I. (2007), Agresja językowa w życiu publicznym. Leksykon inwektyw politycznych 1918-2000, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
View in Google Scholar
Kolberová, U. (2014), „Wyzwiska z komponentem «pies» w języku polskim”, Opera slavica. 24/2: 29-37.
View in Google Scholar
Kopaliński, W. (2007), Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem (IV/1:A-M), HPS, Warszawa.
View in Google Scholar
Kowalski, M. (2013), Transforming Boasting of Self into Boasting in the Lord.
View in Google Scholar
The Development of the Pauline Periautologia in 2 Cor 10-13, University Press of America, Lanham–Boulder–New York.
View in Google Scholar
Liddell, H. G., Scott, R., Jones, H. S. (1996), A Greek-English Lexicon, Clarendon Press, Oxford.
View in Google Scholar
Liebermann, W.-L. (2006), „Invective”, [w:] Hubert Cancik, Helmuth Schneider, Christine F. Salazar, eds. Brill’s New Pauly, [online] https://referenceworks.brillonline.com/entries/brill-s-new-pauly/invective-e525660?s.num=0&s.f.s2_parent=s.f.book.brill-s-new-pauly&s.q=invective, 3.04.2020.
View in Google Scholar
Longenecker, R. N. (2002), Galatians, Word Biblical Commentary 41, Word, Incorporated, Dallas.
View in Google Scholar
Majewski, M. (2013), Jak przekłady zmieniają Biblię. O teorii i praktyce tłumaczenia Pisma Świętego, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II, Kraków, [online] https://upjp2.academia.edu/MarcinMajewski.
View in Google Scholar
Martyn, J. L. (2008), Galatians. A New Translation with Introduction and Commentary, Yale University Press, New Haven–London.
View in Google Scholar
Montanari, F. (2015), The Brill Dictionary of Ancient Greek, Brill, Leiden–Boston.
View in Google Scholar
Moo, D. (2013), Galatians, Baker Exegetical Commentary on the New Testament, Baker Academic, Grand Rapids.
View in Google Scholar
Nanos, M. (2009), „Paul’s Reversal of Jews Calling Gentiles «Dogs» (Philippians 3:2). 1600 Years of an Ideological Tale Wagging an Exegetical Dog?”, Biblical Interpretation. 17(4): 448-482, https://doi.org/10.1163/156851508X329692.
View in Google Scholar
Oxford Latin Dictionary (2012), Peter G. W. Glare, red. Oxford University Press, Oxford. (Glare)
View in Google Scholar
Pitta, A. (1996), Lettera ai Galati. Introduzione, versione, commento, Scritti delle Origini Cristiane, Edizioni Dehoniane, Bologna.
View in Google Scholar
Plummer, A. (1911), A Critical and Exegetical Commentary on the First Epistle of St. Paul to the Corinthians, C. Scribner’s Sons, New York.
View in Google Scholar
Reumann, J. (2008), Philippians. A New Translation with Introduction and Commentary, Yale University Press, New Haven–London.
View in Google Scholar
Rosik, M. (2015), „Chrząkający wieprz, powolny jak żółw. Ojcowie Kościoła i oratorska sztuka inwektywy”, Życie Duchowe. 83: 15-25.
View in Google Scholar
Sławiński, J. (1989), „Inwektywa”, [w:] Michał Głowiński et al., Słownik terminów literackich, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków.
View in Google Scholar
Stager, L. E. (1991), „Why Were Hundreds of Dogs Buried at Ashkelon?”, BAR. 17/3: 26-42.
View in Google Scholar
Thiessen, M. (2017), „Gentiles as Impure Animals in the Writings of Early Christ Followers”, [w:] Perceiving the Other in Ancient Judaism and Early Christianity, Michal Bar-Asher Siegal et al., eds. WUNT.1 394, Mohr Siebeck, Tübingen, 19-32.
View in Google Scholar
Tigay, J. H. (1996), Deuteronomy, The JPS Torah Commentary, Jewish Publication Society, Philadelphia.
View in Google Scholar
Wapnish, P., Hesse, B. (1993), „Pampered Pooches or Plain Pariahs? The Ashkelon Dog Burials”, The Biblical Archaeologist. 56/2: 55-80, https://doi.org/10.2307/3210250.
View in Google Scholar
Watson, L. C. (2012), „Invective”, [w:] The Oxford Classical Dictionary (I), Simon Hornblower, Antony Spawforth, eds. Oxford University Press, Oxford, 740.
View in Google Scholar
Vanni, U. (2009), „Antigiudaismo in Filippesi 3,2? Un ripensamento”, [w:] Paolo di Tarso. Archeologia – Storia – Ricezione (II), Luigi Padovese, a cura di. Effatà Editrice, Cantalupa, 601-620.
View in Google Scholar
Vincent, M. R. (1897), A Critical and Exegetical Commentary on the Epistles to the Philippians and to Philemon, C. Scribner’s sons, New York.
View in Google Scholar
Bibliografia współczesnych wydań Biblii
View in Google Scholar
Biblia Ekumeniczna, to jest Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu z księgami deuterokanonicznymi. Przekład ekumeniczny z języków oryginalnych (2018), wyd. 2, Towarzystwo Biblijne w Polsce, Warszawa. (BE)
View in Google Scholar
Biblia Pierwszego Kościoła (2017), tłum. Remigiusz Popowski, Vocatio, Warszawa. (BPK)
View in Google Scholar
Biblia Święta to jest Księgi Starego y Nowego Przymierza z Żydowskiego y Greckiego Języka na Polski pilnie y wiernie przetłumaczone (1632), Gdańsk. (BGP)
View in Google Scholar
Biblia. To jest Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu (1975), Nowy przekład z języków hebrajskiego i greckiego opracowany przez Komisję Przekładu Pisma Świętego, Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne, Warszawa. (BWA)
View in Google Scholar
Die Bibel. Einheitsübersetzung der Heiligen Schrift (2018), Katholisches Bibelwerk, Stuttgart. (EIN)
View in Google Scholar
La Bibbia. Nuovissima versione dai testi originali (1995), Edizioni Paoline, Milano. (IEP)
View in Google Scholar
La Bible de Jérusalem (1973), Les Éditions du Cerf, Paris. (FBJ)
View in Google Scholar
La Bible. Traduction officielle liturgique (2013), Mame, Paris. (BTL)
View in Google Scholar
La Sacra Bibbia (2008), Unione editori e librai cattolici italiani, Roma. (CEI)
View in Google Scholar
New Jerusalem Bible (1985), Darton, Longman & Todd Limited and Doubleday, London–New York. (NJB)
View in Google Scholar
Nowe Przymierze. Pismo Święte Nowego Testamentu (2009), wyd. 3, Ewangeliczny Instytut Biblijny-Liga Biblijna, Poznań. (NP3)
View in Google Scholar
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie polskim W. O. Jakuba Wujka SJ (1962), Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy, Kraków. (WJP)
View in Google Scholar
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych (2012), opracował zespół biblistów polskich z inicjatywy Benedyktynów Tynieckich, wyd. 5, Pallottinum, Poznań. (BTP5)
View in Google Scholar
Pismo Święte. Stary i Nowy Testament w przekładzie z języków oryginalnych (2013), Księgarnia Świętego Wojciecha, Poznań. (BPZ)
View in Google Scholar
Pismo Święte. Stary i Nowy Testament: pilnie i wiernie przetłumaczone w 1632 roku z języka greckiego i hebrajskiego na język polski, z uwspółcześnioną gramatyką i uaktualnionym słownictwem (2009), Fundacja Wrota Nadziei, Toruń. (BUG)
View in Google Scholar
The New American Standard Bible (1995), The Lockman Foundation, La Habra. (NAS)
View in Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
