Jeden istnieje tylko model...
DOI:
https://doi.org/10.12797/MOaP.22.2016.31.02Keywords:
dialektyka, komunikacyjny model przekładu, momenty i opozycje dialektyczneAbstract
There is only one model…
The article seeks to explore factors behind the diversification and contradictory nature of existing approaches to translation. We also attempt to establish a research perspective which would be instrumental in unravelling some universal mechanisms underlying the development of theories of translation and would help to look through the multifaceted spectrum of translation theories in order to find traits that they all seem to share. As an interpretive instrument we used the dialectics, with her typical “duality of orientation: towards unity and towards division”. Such a point of reference for our explorations is a result of fact, that the answers of the fundamental questions that theories of translation (or particular tendencies therein) ask are contradictory. From our point of view this situation is connected with the dialectic nature of translation itself and with the oppositions between elements of translation chain and between such factors as langue and culture. We discussed several dialectical moments and oppositions.
Downloads
PlumX Metrics of this article
References
Berman, A. (1985/2004), „Translation and the trials of the foreign”, w: Venuti, L. (red.) (2004), The Translation Studies Reader, London and New York, ss. 276-289.
View in Google Scholar
Berman, A. (2009), „Przekład jako doświadczenie obcego”, tłum. U. Hrehorowicz, w: Bukowski, P., Heydel, M. (red.) (2009), Współczesne teorie przekładu. Antologia, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków, ss. 247-264.
View in Google Scholar
Catford, J. C. (1965), A Linguistic Theory of Translation, Oxford University Press, London.
View in Google Scholar
Dąmbska-Prokop, U. (red.) (2000), Mała encyklopedia przekładoznawstwa, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Języków Obcych i Ekonomii „Educator”, Częstochowa.
View in Google Scholar
Dąmbska-Prokop, U. (red.) (2010), Nowa encyklopedia przekładoznawstwa, Wyższa Szkoła Umiejętności im. Stanisława Staszica, Kielce.
View in Google Scholar
Fast, P., Żemła, K. (red.) (2000), Komparatystyka literacka a przekład. („Studia o Przekładzie”, nr 10), Śląsk, Katowice.
View in Google Scholar
Fast, P., Żemła, K. (red.) (2002), Przekład w historii literatury. („Studia o Przekładzie”, nr 14), Śląsk, Katowice.
View in Google Scholar
Geoffroy Saint-Hilaire, E., (1835), Études progressives d’un Naturaliste pendant les années 1834 et 1835, Paris.
DOI: https://doi.org/10.5962/bhl.title.126411
View in Google Scholar
Grucza, F. (1981), „Zagadnienia translatoryki”, w: Grucza, F. (red.) (1981), Glottodydaktyka a translatoryka, Materiały z IV Sympozjum ILS UW, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, ss. 9-27.
View in Google Scholar
Grucza, S., Marchwiński, A., Płużyczka, M. (red.) (2010), Translatoryka. Koncepcje – modele – analizy, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
View in Google Scholar
Gutt, E. A. (1991), Translation and Relevance. Cognition and Context, Basil Blackwell, Oxford–Cambridge.
View in Google Scholar
Gutt, E. A. (1992), Relevance Theory. A Guide to Successful Communication in Translation, Summer Institute of Linguistics and United Bible Societies, Dallas–New York.
View in Google Scholar
Gutt, E. A. (1997), „Relevance: A Key to Quality Assessment in Translation”, w: Lewandowska-Tomaszczyk, B., Thelen, M. (red.) (1997), Translation and Meaning. Part 4, Hogeschool Zuyd, Maastricht, ss. 531-542.
View in Google Scholar
Hejwowski, K. (2004), Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar
Holmes, J. S. (1973), „On Matching and Making Maps: From a Translator’s Notebook”, Delta, 16 (4), ss. 67-82.
View in Google Scholar
Holmes, J. S. (1975/1988a), „The Name and Nature of Translation Studies”, w: Holmes, J. S. (1988b), Translated! Papers on Literary Translation and Translation Studies, John Benjamins Publishing Company, Amsterdam, ss. 67-80.
DOI: https://doi.org/10.1163/9789004486669_008
View in Google Scholar
Holmes, J. S. (1988b), Translated! Papers on Literary Translation and Translation Studies, John Benjamins Publishing Company, Amsterdam.
DOI: https://doi.org/10.1163/9789004486669
View in Google Scholar
Holmes, J. S., Lambert, J., van den Broeck, R. (red.) (1978), Literature and Translation: New Perspectives in Literary Studies, Acco, Leuven.
View in Google Scholar
House, J. (1977/1981), Model for Translation Quality Assessment, Gunter Narr Verlag, Tübingen.
View in Google Scholar
House, J., Blum-Kulka, S. (red.) (1986), Interlingual and Intercultural Communication, Gunter Narr Verlag, Tübingen.
View in Google Scholar
Jakobson, R. (1959), „On Linguistic Aspects of Translation”, w: Brower, R. A. (red.) (1959), On Translation, Harvard University Press, Cambridge, Mass., ss. 232-239.
View in Google Scholar
Jakobson, R. (1989a), „Poetyka w świetle językoznawstwa”, tłum. K. Pomorska, w: Jakobson, R. (1989b), W poszukiwaniu istoty języka. Wybór pism, t. II, Mayenowa, M. R. (red.), Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, ss. 77-124.
View in Google Scholar
Jakobson, R. (1989b), W poszukiwaniu istoty języka. Wybór pism, t. I-II, Mayenowa, M. R. (red.), Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
View in Google Scholar
Kade, O. (1968), Zufall und Gezetzmässigkeit in der Übersetzung, VEB Verlag Enzyklopädie, Leipzig.
View in Google Scholar
Katan, D. (1999/2004), Translating Culture. An introduction for Translators, interpreters and mediators, Publish St. Jerome, Manchester.
View in Google Scholar
Katan, D. (2009), „Translation as Intercultural Communication”, w: Munday, J. (red.) (2009), The Routledge Companion to Translation Studies, Routledge, London–New York, ss. 74-92.
View in Google Scholar
Kubiński, W., Kubińska, O. (red.) (2007), Przekładając nieprzekładalne. III: O wierności, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
View in Google Scholar
Legeżyńska, A. (1986), Tłumacz i jego kompetencje autorskie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar
Legeżyńska, A. (1997), „Tłumacz jako drugi autor – dziś”, w: Nowicka-Jeżowa, A., Knysz-Tomaszkiewicz, D. (1997), Przekład literacki: Teoria. Historia. Współczesność, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, ss. 40-50.
View in Google Scholar
Lewandowska-Tomaszczyk, B., Thelen, M. (red.) (2002), Translation and Meaning. Part 6, Hogeschool Zuyd, Maastricht, ss. 57-72.
View in Google Scholar
Lukszyn, J. (2010a), „Język naturalny jako obiekt układu translatorycznego”, w: Waszczuk-Zin, A. (red.) (2010), Lingwistyka stosowana – języki specjalistyczne – dyskurs zawodowy, Katedra Języków Specjalistycznych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, ss. 148-157.
View in Google Scholar
Lukszyn, J. (2010b), „Typologia metafrastyczna języków”, w: Czapiga, A., Czapiga, Z. (red.) (2010), Słowo i tekst w opisie porównawczym, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.
View in Google Scholar
Majkiewicz, A. (2008), Intertekstualność – implikacje dla teorii przekładu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar
Mocarz, M. (2011), Interkulturowość w przewodniku turystycznym, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.
View in Google Scholar
Nida, E. A. (1964), Towards a Science of Translating, Brill, Leiden.
DOI: https://doi.org/10.1163/9789004495746
View in Google Scholar
Nida, E. A. (2002), Context in Translation, John Benjamins Publishing Company, Amsterdam–Philadelphia.
View in Google Scholar
Nida, E. A., Taber, C. (1969), The Theory and Practice of Translation, Brill, Leiden.
DOI: https://doi.org/10.2307/411434
View in Google Scholar
Popovič, A. (1973), „Teoria przekładu w systemie nauki o literaturze”, w: Czermińska, M. (red.) (1973), Konteksty nauki o literaturze, Ossolineum, Wrocław.
View in Google Scholar
Popovič, A. (1974), „Model komunikacji literackiej a przekład”, w: Baluch, J. (red.) (1974), Teoria i historia przekładu artystycznego, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
View in Google Scholar
Popovič, A. (1975), Teoria umeleckého prekladu. Aspekty textu a litérarnej metakomunikácie, Tatran, Bratislava.
View in Google Scholar
Pym, A. (1992), Translation and Text Transfer. An Essay of Principles of Intercultural Communications, Peter Lang, Frankfurt am Main.
View in Google Scholar
Savory, T. H. (1957), The Art of Translation, Cape, London.
View in Google Scholar
Skarga, B. (1997), Tożsamość i różnica. Eseje metafizyczne, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków.
View in Google Scholar
Skibińska, E. (1999), Przekład a kultura. Elementy kulturowe we francuskich tłumaczeniach „Pana Tadeusza”, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
View in Google Scholar
Snell-Hornby, M. (1988), Translation Studies. An Integrated Approach, John Benjamins Publishing Company, Amsterdam.
DOI: https://doi.org/10.1075/z.38
View in Google Scholar
Snell-Hornby, M. (1996), Translation und Text, Wien.
View in Google Scholar
Snell-Hornby, M., Hönig, H. G., Kussmaul, P., Schmitt, P. A. (red.) (1999), Handbuch Translation, Stauffenburg Verlag, Tübingen.
View in Google Scholar
Steiner, G. (2007), „Przekład jako conditio humana”, w: Kubiński, W., Kubińska, O. (red.) (2007), Przekładając nieprzekładalne. III: O wierności, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, ss. 19-42.
View in Google Scholar
Stróżewski, W. (1979), „Trzy modele historii dialektyki”, Studia Filozoficzne, 2, ss. 89-111.
View in Google Scholar
Stróżewski, W. (2007), Dialektyka twórczości, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków.
View in Google Scholar
Szwejcer, A. D. (1988), Tieorija pieriewoda. Status, problemy, aspiekty, Nauka, Moskwa.
View in Google Scholar
Tabakowska, E. (2001), Językoznawstwo kognitywne a poetyka przekładu, tłum. A. Pokojska, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków.
View in Google Scholar
Tabakowska, E. (2002), „Bariery kulturowe są zbudowane z gramatyki”, w: Lewicki, R. (red.) (2002), Przekład. Język. Kultura, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, ss. 25-34.
View in Google Scholar
Toury, G. (1980), In Search of a Theory of Translation, Porter Institute, Tel Aviv.
View in Google Scholar
Toury, G. (1995), Descriptive Translation Studies and Beyond, John Benjamins Publishing Company, Amsterdam, [on-line] http://dx.doi.org/10.1075/btl.4
DOI: https://doi.org/10.1075/btl.4
View in Google Scholar
Toury, G. (2000), „Pojęcie «domniemanego przekładu». Zaproszenie do nowej dyskusji”, tłum. J. Fast, w: Fast, P., Żemła, K. (red.) (2000), Komparatystyka literacka a przekład („Studia o Przekładzie”, nr 10), Śląsk, Katowice, ss. 19-35.
View in Google Scholar
Toury, G. (2002), „What’s the problem with «translation problem»”?, w: Lewandowska-Urbanek, A. (2007), Jedno istnieje tylko zwierzę... Myśli przewodnie biologii porównawczej, Sabath, K. (oprac.), Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
View in Google Scholar
Urbanek, D. (2004), Pęknięte lustro. Tendencje w teorii i praktyce przekładu na tle myśli humanistycznej, Trio, Warszawa.
View in Google Scholar
Urbanek, D. (2006), „Egzystencjalne problemy tłumaczenia a ideologizacja postawy tłumacza”, w: Fast, P., Janikowski, P. (red.) (2006), Dialog czy nieporozumienie? Z zagadnień krytyki przekładu, Śląsk, Katowice, ss. 21-36.
View in Google Scholar
Urbanek, D. (2010), „Tłumaczenie jako komunikacja interkulturowa”, w: Grucza, S., Marchwiński, A., Płużyczka, M. (red.) (2010), Translatoryka. Koncepcje – modele – analizy, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, ss. 156-163.
View in Google Scholar
Urbanek, D., (2011), Dialektyka przekładu, Instytut Rusycystyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
View in Google Scholar
Uspienskij, B. A. (1970/1995), Siemiotika iskusstwa. Poetika kompozicii. Struktura chdożestwiennogo tieksta i tipologia kompozicionnoj formy, Jazyki russkoj kultury, Moskwa.
View in Google Scholar
Venuti, L. (red.) (2000), The Translation Studies Reader, Routledge, London–New York.
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203446621
View in Google Scholar
Vinay, J.-P., Darbelnet, J. (1958/1977), Stylistique comparée du français et de l’anglais, Didier, Paris.
View in Google Scholar
Wawrzyniak, Z. (1991), Praktyczne aspekty translacji literackiej na przykładzie języków niemieckiego i angielskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
