Odpowiedzialność przekładoznawcy, czyli o normatywności i granicach interpretacyjnej swobody tłumacza (przypadek Johna le Carré)
DOI:
https://doi.org/10.12797/MOaP.22.2016.34.06Keywords:
translation scholar’s responsibility, normativity, plagiarism, translation, detectionAbstract
The Responsibility of Translation Studies Scholar, or Reflections on Normativity and Freedom of Interpretation (the Case of John le Carré)
The translatologist – as an academic researcher – rarely faces the necessity to take legal responsibility for the results of his or her scholarly analysis. Especially today, in the western culture of the second decade of the 21st century, the freedom of theoretical reflection is regarded as an essential element of intellectual development of an individual and as a sine-qua-non condition for the change of discursive, and perceptive, paradigms sensu largo. However, when the translator assumes the role of an expert in the course of legal proceedings related to cases of possible translation plagiarism – the results of his or her intellectual exploration can no longer be construed merely as “theoretical proposals”. In the case presented in this article, such awareness resulted in the fact that the authors, considering themselves poststructural scholars, chose to return to structuralist methodological approaches (variantivity), norms in translation, and to the concept of the tertium comparationis, which, in the context of a comparative analysis of two translations, is the source text.
Downloads
References
Adamowicz-Pośpiech, A. (2013), Seria w przekładzie. Polskie warianty prozy Josepha Conrada, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Balcerzan, E. (1998), Literatura z literatury (Strategie tłumaczy), Śląsk, Katowice.
Bednarczyk, A. (2011), „Przemiana w kontekście intertekstu i plagiatu”, w: Majkiewicz, A., Duś, M. (red.) (2011), Idea przemiany, t. 3: Zagadnienia literatury, kultury, języka edukacji, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Lingwistycznej w Częstochowie, Częstochowa, s. 81-88.
Budrewicz-Beratan, A. (2009), Stanisław Egbert Koźmian – tłumacz Szekspira, Dom Wydawnictw Naukowych, Kraków.
Burrows, J.F. (2002), ”Delta: A Measure of Stylistic Difference and a Guide to Likely Authorship”, Literary and Linguistic Computing, 17, s. 267-287.
Eoyang, E. (1999), ”Déjà Lu: Recurrence, Allusion, and Plagiarism in Translation”, w: Allén, S. (ed.) (1999), Translation of Poetry and Poetic Prose. Proceedings of Nobel Symposium 110, World Scientific Publishing, Singapore–New Jersey–London–Hong Kong, s. 269-295.
Fast, P., Janikowski, P. (2006), ,,Quo vadis, translator?”, w: Fast, P., Strzelecka, N. (red.) (2006), Tabu w przekładzie, Śląsk, Katowice, s. 93-103.
Gadamer, H.G. (1993), Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, przeł. B. Baran, Inter Esse, Kraków.
Garcarz, M. (2009), „Zagadnienie plagiatu literackiego, czyli o domniemaniu winy/niewinności tłumacza słów parę”, Rocznik Przekładoznawczy. Studia nad teorią, praktyką i dydaktyką przekładu, 5, s. 93-100.
Górski, T. (2005), „Czy przekład jest plagiatem?”, w: Piotrowska, M. (red.) (2005), Język trzeciego tysiąclecia 3, t. 2: Konteksty przekładowe, Krakowskie Towarzystwo Popularyzowania Wiedzy o Komunikacji Językowej Tertium, Kraków, s. 197-204.
Grabowski, Ł. (2013), ”Computational Stylometry in Search of Translation Universals. The Case of English Original and Translated Science-Fiction Novels”, w: Piotrowski, T., Grabowski, Ł. (red.) (2013), The Translator and the Computer. Proceedings of a Conference Held in Wrocław, April 20-21, 2012, organized by the Philological School of Higher Education and C&M Localization Centre, Wyższa Szkoła Filologiczna we Wrocławiu, Wrocław, s. 171-192.
Hoover, D.L. (2004), ”Testing Burrows’ Delta”, Literary and Linguistic Computing, 19, s. 453-475.
Jędrzejko, P. (1996), „Przełożyć Lorda Kanclerza – czyli osobowość bohatera w przekładzie”, w: Fast, P. (red.) (1996), Polityka a przekład, Śląsk, Katowice, s. 105-126.
Majkiewicz, A. (2009), „Intertekstualność jako nowe (stare) wyzwanie w teorii i praktyce przekładu literackiego”, Rocznik Przekładoznawczy. Studia nad teorią, praktyką i dydaktyką przekładu, 5, s. 121-131.
Rybicki, J. (2008), „Stylometria komputerowa w służbie tłumacza (na przykładzie własnych przekładów”, Rocznik Przekładoznawczy. Studia nad teorią, praktyką i dydaktyką przekładu, 3/4, s. 171-181.
Rybicki, J. (2011), „Ślady żony tłumacza. Alma Cardell Curtin i Jeremiah Curtin”, Przekładaniec, 24, s. 90-110.
Rybicki, J. (2013), ”Stylometric Translator Attribution. Do Translators Leave Lexical Traces?”, w: Piotrowski, T., Grabowski, Ł. (red.) (2013), The Translator and the Computer. Proceedings of a Conference Held in Wrocław, April 20-21, 2012, organized by the Philological School of Higher Education and C&M Localization Centre, Wyższa Szkoła Filologiczna we Wrocławiu, Wrocław, s. 193-204.
Szczerbowski, T. (2011), Rosyjskie teorie przekładu literackiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
Toury, G. (1980), In Search of a Theory of Translation, The Porter Institute for Poetics and Semiotics, Tel Aviv. Turell, M.T. (2008), ”Plagiarism”, w: Gibbons, J., Turell, M.T. (ed.) (2008), Dimensions of Forensic Linguistics, John Benjamins Publishing Company, Amsterdam–Philadelphia, s. 265-299.
Tuwim, I. (1977), „[Między tłumaczeniem a adaptacją]”, w: Balcerzan, E. (red.) (1977), Pisarze polscy o sztuce przekładu, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, s. 435-436.
Wager, E. (2014), ”Defining and Responding to Plagiarism”, Learned Publishing, 27, s. 33-42.
”A Glossary of le Carré’s Espionage Jargon”, [on-line] http://www.bookgrouponline.com/topic/3910-a-glossary-of-le-carr%C3%A9s-espionagejargon/ – 14.10.2015.
Barrón Cedeno, L.A., ”On the Mono- and Cross-Language Detection of Text Re-Use and Plagiarism”, [on-line] https://riunet.upv.es/bitstream/handle/10251/16012/tesisUPV3833.pdf?sequence=1 – 11.04.2016.
Boyd, W., ”John le Carré: a Tinker, Tailor A-Z”, [on-line] http://www.theguardian.com/books/2011/sep/16/tinker-tailor-a-z-william-boyd – 15.09.2015.
Garner, D., ”John le Carré Has Not Mellowed With Age”, [on-line] http://www.nytimes.com/2013/04/21/magazine/john-le-carre-has-not-mellowed-with-age.html?pagewanted=1&_r=2&smid=tw-share – 15.09.2015.
Hogan, E., ”John le Carre’s Measured Fury”, [on-line] http://moreintelligentlife.com/content/arts/emma-hogan/notes-voice – 15.09.2015.
Łakomik, F., „Antyplagiat co potrafi?”, [on-line] http://filip-lakomik.blogspot.com/2010/05/antyplagiat-co-potrafi.html – 3.04.2016.
Pluszka, A., „Obsesje i kompulsje. Rozmowa z Maciejem Świerkockim”, [on-line] http://www.dwutygodnik.com/artykul/5518-obsesje-i-kompulsje.html – 5.04.2016.
”The Problem with Detecting Translated Plagiarism”, [on-line] https://www.plagiarismtoday.com/2011/02/24/the-problem-with-detecting-translated-plagiarism – 3.04.2016.
Rafferty, T., ”Adapting John le Carré”, [on-line] http://www.johnlecarre.com/news/2011/09/20/adapting-john-le-carre-the-new-york-times – 15.09.2015.
Sandi, L., ”Reflections on Translation Plagiarism, Plagiarius. A Blog of Notes about Literary Plagiarists and Intellectual Property”, [on-line] https://plagiarius.wordpress.com/2013/08/06/reflections-on-translation-plagiarism/ – 29.03.2016.
Sousa-Silva, R., ”Detecting Plagiarism in the Forensic Linguistics Turn”, [on-line] https://core.ac.uk/download/files/7/18596029.pdf – 25.03.2016.
Sousa-Silva, R., ”Detecting Translingual Plagiarism and the Backlash against Translation Plagiarists, Language and Law”, [on-line] http://ler.letras.up.pt/uploads/ficheiros/12685.pdf – 27.03.2016.
Sousa-Silva, R., ”Legitimated Plagiarism. An Investigation of Textual Borrowing in Official Documents”, [on-line] http://www.linguisticaforense.pt/downloads/12.07.01_I2FC_RSS.pdf – 26.03.2016.
Straughn, P., ”‘Tinker, Tailor, Soldier, Spy’. What John Le Carre Really Thought Of The Movie Adaptation”, [on-line] http://www.johnlecarre.com/news/2011/12/18/tinker-tailor-soldier-spy-what-john-le-carre-reallythought-of-the-movie-adaptation – 15.09.2015.
„System antyplagiatowy, który myśli jak człowiek”, [on-line] http://tech.wp.pl/kat,1009779,title,System-antyplagiatowy-ktory-mysli-jakczlowiek,wid,18052976,wiadomosc.html?ticaid=116cab – 6.04.2016.
Tonkin, B., ”An Independent Profile of John le Carré”, [on-line] http://www.johnlecarre.com/news/2011/09/21/an-independent-profile-of-john-le-carre – 15.09.2015.
Wallace, A., ”The Irish Times Examine ‘Smiley’: Old and New”, [on-line] http://www.johnlecarre.com/news/2011/09/18/the-irish-times-examine-smiley-old-an-new – 15.09.2015.
Wijesinha, R., ”A Discussion of Le Carre’s ‘Hard-Pressed Concept of Honour’”, [on-line] http://www.johnlecarre.com/news/2010/12/27/ a-discussionof-le-carre-s-hard-pressed-concept-of-honour – 15.09.2015.
Wroński, M., „Plagiat z przekładu”, [on-line] https://forumakademickie.pl/fa/2013/09/plagiat-z-przekladu – 25.03.2016.
Żarski, K., „Między poetą a tłumaczem”, [on-line] http://pisarze.pl/publicystyka/3107-kazimierz-zarski-miedzy-poeta-a-tlumaczem.html – 7.04.2016.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
