Procesy przekładu i metody translacyjne na materiale czeskim i polskim – ekwiwalencja realiów biblijnych
DOI:
https://doi.org/10.12797/MOaP.21.2015.27.07Keywords:
foreignization and domestication, picture and biblical symbolism, interpretation, translation, language equivalence and synonymous lexical unitsAbstract
The Processes and Methods of Czech and Polish Translation – the Equivalence of Biblical Realities
In this article the Author focuses on issues related to the widely understood process of translation. The subject of the analysis are mainly Czech and Polish biblical verses which use proper names (geographical terminology and executive functions performed). At this point, the Author analyses cultural elements - perceived as figure translation – that is the way they were transferred from the source text to the target text. During the process of translation one may observe the phenomenon associated with both foreignization and domestication (depending on the kind of translation). One is also dealing with a mirror image of the original text, widely understood linguistic adaptation and conversion, direct transfer, definitional development, the so-called metatranslational mistakes consisting in reducing the cultural element or functional equivalence translation. The translated biblical realities narrowed down to, for example, geographical names, means of payment or executive functions performed may be connected with cognitive models, sometimes giving them different terminology, which could be culturally conditioned.
Downloads
PlumX Metrics of this article
References
Brown, R.E., Fitzmyer, J.A., Murphy, R.E. (2001), Katolicki komentarz biblijny, Chrostowski, W. (red. pol. wyd.) Prymasowska Seria Biblijna, Oficyna Wydawnicza Vocatio, Warszawa.
View in Google Scholar
Brzozowski, J. (2011), Stanąć po stronie tłumacza. Zarys poetyki opisowej przekładu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
View in Google Scholar
Chlebda, W. (2011), „Ekwiwalencja i ekwiwalenty: między słownikiem i tekstami”, w: Chlebda, W. (red.), Na tropach translatów. W poszukiwaniu odpowiedników przekładowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 21‑43.
View in Google Scholar
Čermák, F., Blatná, R. (1995), Manuál lexikografie, Nakladatelství H&H, Jinočany.
View in Google Scholar
Douglas, J.D. (1996), Nový biblický slovník, překlad A. Koželuhová, H. Nezbedová, B. Procházka, J. Štifter, R. Matulík, Nakl. Návrat domů, Praha, první vydání.
View in Google Scholar
Gaszyńska‑Magiera M. (2011), „Przekład literacki jako spotkanie międzykulturowe”, w: Kukułka‑Wojtasik, A. (red. nauk.), Translatio i literatura, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 137‑144.
View in Google Scholar
Hampl, L. (2012a), Ptactwo we frazeologii czeskiej i polskiej. Konceptualizacja – obraz – odzwierciedlenie, Wydawnictwo Naukowe ATH, Bielsko‑Biała.
View in Google Scholar
Hampl, L. (2012b), „Przekład tekstów biblijnych jako źródło badań językoznawczych. Analiza leksykalna z uwzględnieniem dominanty semantycznej”, Między Oryginałem a Przekładem, XVIII, Kraków, s. 135‑147.
View in Google Scholar
Hampl, L. (2012c), „Rozbor lexikálních jednotek biblického textu na materiálu polských a českých překladů Svatého písma”, w: Dotknąć słowiańszczyzny. Języki, literatura i kultura krajów słowiańskich, zbiór artykułów pokonferencyjnych, E‑wydawnictwo, Bielsko‑Biała–Poznań, s. 33‑42.
View in Google Scholar
Hejwowski, K. (2006), Kognitywno‑komunikacyjna teoria przekładu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar
Hejwowski, K. (2009), „Klasyfikacja błędów tłumaczeniowych – teoria i praktyka”, w: Kopczyński, A., Kizeweter, M. (red.), Jakość i ocena tłumaczenia, Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej Academica, Warszawa, s. 141‑161.
View in Google Scholar
Heller, J. (2009), Na čem mi záleží. Rozhovory nad Biblí, Nakl. Vyšehrad, vydání první, Praha.
View in Google Scholar
Hervey, S., Higgins, I. (1992), Thinking Translation: A Course in Translation Method, French‑English, Routledge, London–New York.
View in Google Scholar
Hrdlička, M. (2004), K verbální a neverbální komunikaci. Výběr prací českých a slovenských autorů, Nakl. Ostravská univerzita v Ostravě.
View in Google Scholar
Knittlová, D. et al. (2010), Překlad a překládání, Vyd. Univerzita Palackého, Olomouc.
View in Google Scholar
Kufnerová, Z. (2009), Čeština a překládání, Nakladatelství H&H, Jinočany.
View in Google Scholar
Kwilecka, I. (2003), Studia nad staropolskimi przekładami Biblii, Uniwersytet Adama Mickiewicza, Wydział Teologiczny PAN, Instytut Slawistyki, Poznań.
View in Google Scholar
Lewicki, R. (2000), „Między adaptacją i egzotyzacją: The Pickwick Papers w przekładzie polskim i rosyjskim”, w: Kubiński, W., Kubińska, O., Wolański, T. (red.), Przekładając nieprzekładalne, Wydanictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, s. 191‑200.
View in Google Scholar
Lipiński, K. (2004), Mity przekładoznawstwa, Egis, Kraków.
View in Google Scholar
Lotko, E. (2003), Slovník lingvistických termínů pro filology, nakl. Univerzita Palackého, Olomouc.
View in Google Scholar
Łach, S., Stachowiak, L. (1990), Pismo Święte Starego Testamentu. Księga Psalmów. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz – ekskursy, t. VII, cz. 2, Pallottinum. Poznań.
View in Google Scholar
Majkiewicz, A. (2008), Intertekstualność – implikacje dla teorii przekładu. Wczesna proza Elfriede Jelinek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar
O’Connor, M. (2001), „Księga Sędziów”, w: Chrostowski, W. (red. nauk. pol. wyd.), Katolicki komentarz biblijny, Prymasowska Seria Biblijna, Oficyna Wydawnicza Vocatio, Warszawa, s. 213‑234.
View in Google Scholar
Packer, J.I., Tenney, M.C. (2007), Słownik tła Biblii, Prymasowska Seria Biblijna, Oficyna Wydawnicza Vocatio, Warszawa.
View in Google Scholar
Popovič, A. (1975), Teória umeleckého prekladu, Tatran, Bratislava.
View in Google Scholar
Royt, J., Šedinová, H. (1998), Slovník symbolů kosmos, příroda a člověk v křesťanské ikonografii, Nakladatelství Mladá fronta, Praha.
View in Google Scholar
Stich, A. (2011), Předmluva – jazyk bible u nás, w: Ouředník, P., Aniž jest co nového pod sluncem, Nakladatelství & vydavatelství Volvos Globator, vydání první, Praha, s. 7‑13.
View in Google Scholar
Straková, V. (2003), „Překládání a vlastní jména”, w: Kufnerová, Z., Poláčková, M., Povejšil, J., Skoumalová, Z., Straková, V. (red.), Překládání a čeština, Nakladatelství H&H, Jinočany, s. 172‑176.
View in Google Scholar
Szypelt, K. (2010), „Staro‑cerkiewno‑ruskie teksty na warsztacie polskiego tłumacza”, w: Lewicki, R. (red. nauk.), Przekład – język – kultura II, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, Lublin, s. 253‑258.
View in Google Scholar
Tabakowska, E. (2009), Tłumacząc się z tłumaczenia, Znak, Kraków.
View in Google Scholar
Trávníček, Fr. (1952), Slovník jazyka českého, Slovanské nakladatelství, Praha.
View in Google Scholar
Urbanek, D. (2011), „Dialektyka przekładu: między wtórnością a oryginalnością”, w: Kukułka‑Wojtasik, A. (red. nauk.), Translatio i literatura, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 341‑348.
View in Google Scholar
Výklady III ke Starému zákonu. Kniky naučné: Job, Žalmy, Přísloví, Kazatel, Píseň písní (1998), připravila starozákonní překladatelská komise, Karmelitánské nakladatelství, Kostelní Vydří.
View in Google Scholar
Walton, J.H., Matthews, V.H., Chavalas, M.W. (2005), Komentarz historyczno‑kulturowy do Biblii Hebrajskiej, Chrostowski, W. (red. pol. wyd.), Prymasowska Seria Biblijna, Oficyna Wydawnicza Vocatio, Warszawa.
View in Google Scholar
Wierzbicka, A. (1999), Język – Umysł – Kultura, wybór prac pod red. J. Bartmińskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar
Wierzbicka, A. (2006), Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, Lublin.
View in Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.