Procesy przekładu i metody translacyjne na materiale czeskim i polskim – ekwiwalencja realiów biblijnych
DOI:
https://doi.org/10.12797/MOaP.21.2015.27.07Keywords:
foreignization and domestication, picture and biblical symbolism, interpretation, translation, language equivalence and synonymous lexical unitsAbstract
The Processes and Methods of Czech and Polish Translation – the Equivalence of Biblical Realities
In this article the Author focuses on issues related to the widely understood process of translation. The subject of the analysis are mainly Czech and Polish biblical verses which use proper names (geographical terminology and executive functions performed). At this point, the Author analyses cultural elements - perceived as figure translation – that is the way they were transferred from the source text to the target text. During the process of translation one may observe the phenomenon associated with both foreignization and domestication (depending on the kind of translation). One is also dealing with a mirror image of the original text, widely understood linguistic adaptation and conversion, direct transfer, definitional development, the so-called metatranslational mistakes consisting in reducing the cultural element or functional equivalence translation. The translated biblical realities narrowed down to, for example, geographical names, means of payment or executive functions performed may be connected with cognitive models, sometimes giving them different terminology, which could be culturally conditioned.
Downloads
References
Brown, R.E., Fitzmyer, J.A., Murphy, R.E. (2001), Katolicki komentarz biblijny, Chrostowski, W. (red. pol. wyd.) Prymasowska Seria Biblijna, Oficyna Wydawnicza Vocatio, Warszawa.
Brzozowski, J. (2011), Stanąć po stronie tłumacza. Zarys poetyki opisowej przekładu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Chlebda, W. (2011), „Ekwiwalencja i ekwiwalenty: między słownikiem i tekstami”, w: Chlebda, W. (red.), Na tropach translatów. W poszukiwaniu odpowiedników przekładowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 21‑43.
Čermák, F., Blatná, R. (1995), Manuál lexikografie, Nakladatelství H&H, Jinočany.
Douglas, J.D. (1996), Nový biblický slovník, překlad A. Koželuhová, H. Nezbedová, B. Procházka, J. Štifter, R. Matulík, Nakl. Návrat domů, Praha, první vydání.
Gaszyńska‑Magiera M. (2011), „Przekład literacki jako spotkanie międzykulturowe”, w: Kukułka‑Wojtasik, A. (red. nauk.), Translatio i literatura, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 137‑144.
Hampl, L. (2012a), Ptactwo we frazeologii czeskiej i polskiej. Konceptualizacja – obraz – odzwierciedlenie, Wydawnictwo Naukowe ATH, Bielsko‑Biała.
Hampl, L. (2012b), „Przekład tekstów biblijnych jako źródło badań językoznawczych. Analiza leksykalna z uwzględnieniem dominanty semantycznej”, Między Oryginałem a Przekładem, XVIII, Kraków, s. 135‑147.
Hampl, L. (2012c), „Rozbor lexikálních jednotek biblického textu na materiálu polských a českých překladů Svatého písma”, w: Dotknąć słowiańszczyzny. Języki, literatura i kultura krajów słowiańskich, zbiór artykułów pokonferencyjnych, E‑wydawnictwo, Bielsko‑Biała–Poznań, s. 33‑42.
Hejwowski, K. (2006), Kognitywno‑komunikacyjna teoria przekładu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Hejwowski, K. (2009), „Klasyfikacja błędów tłumaczeniowych – teoria i praktyka”, w: Kopczyński, A., Kizeweter, M. (red.), Jakość i ocena tłumaczenia, Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej Academica, Warszawa, s. 141‑161.
Heller, J. (2009), Na čem mi záleží. Rozhovory nad Biblí, Nakl. Vyšehrad, vydání první, Praha.
Hervey, S., Higgins, I. (1992), Thinking Translation: A Course in Translation Method, French‑English, Routledge, London–New York.
Hrdlička, M. (2004), K verbální a neverbální komunikaci. Výběr prací českých a slovenských autorů, Nakl. Ostravská univerzita v Ostravě.
Knittlová, D. et al. (2010), Překlad a překládání, Vyd. Univerzita Palackého, Olomouc.
Kufnerová, Z. (2009), Čeština a překládání, Nakladatelství H&H, Jinočany.
Kwilecka, I. (2003), Studia nad staropolskimi przekładami Biblii, Uniwersytet Adama Mickiewicza, Wydział Teologiczny PAN, Instytut Slawistyki, Poznań.
Lewicki, R. (2000), „Między adaptacją i egzotyzacją: The Pickwick Papers w przekładzie polskim i rosyjskim”, w: Kubiński, W., Kubińska, O., Wolański, T. (red.), Przekładając nieprzekładalne, Wydanictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, s. 191‑200.
Lipiński, K. (2004), Mity przekładoznawstwa, Egis, Kraków.
Lotko, E. (2003), Slovník lingvistických termínů pro filology, nakl. Univerzita Palackého, Olomouc.
Łach, S., Stachowiak, L. (1990), Pismo Święte Starego Testamentu. Księga Psalmów. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz – ekskursy, t. VII, cz. 2, Pallottinum. Poznań.
Majkiewicz, A. (2008), Intertekstualność – implikacje dla teorii przekładu. Wczesna proza Elfriede Jelinek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
O’Connor, M. (2001), „Księga Sędziów”, w: Chrostowski, W. (red. nauk. pol. wyd.), Katolicki komentarz biblijny, Prymasowska Seria Biblijna, Oficyna Wydawnicza Vocatio, Warszawa, s. 213‑234.
Packer, J.I., Tenney, M.C. (2007), Słownik tła Biblii, Prymasowska Seria Biblijna, Oficyna Wydawnicza Vocatio, Warszawa.
Popovič, A. (1975), Teória umeleckého prekladu, Tatran, Bratislava.
Royt, J., Šedinová, H. (1998), Slovník symbolů kosmos, příroda a člověk v křesťanské ikonografii, Nakladatelství Mladá fronta, Praha.
Stich, A. (2011), Předmluva – jazyk bible u nás, w: Ouředník, P., Aniž jest co nového pod sluncem, Nakladatelství & vydavatelství Volvos Globator, vydání první, Praha, s. 7‑13.
Straková, V. (2003), „Překládání a vlastní jména”, w: Kufnerová, Z., Poláčková, M., Povejšil, J., Skoumalová, Z., Straková, V. (red.), Překládání a čeština, Nakladatelství H&H, Jinočany, s. 172‑176.
Szypelt, K. (2010), „Staro‑cerkiewno‑ruskie teksty na warsztacie polskiego tłumacza”, w: Lewicki, R. (red. nauk.), Przekład – język – kultura II, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, Lublin, s. 253‑258.
Tabakowska, E. (2009), Tłumacząc się z tłumaczenia, Znak, Kraków.
Trávníček, Fr. (1952), Slovník jazyka českého, Slovanské nakladatelství, Praha.
Urbanek, D. (2011), „Dialektyka przekładu: między wtórnością a oryginalnością”, w: Kukułka‑Wojtasik, A. (red. nauk.), Translatio i literatura, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 341‑348.
Výklady III ke Starému zákonu. Kniky naučné: Job, Žalmy, Přísloví, Kazatel, Píseň písní (1998), připravila starozákonní překladatelská komise, Karmelitánské nakladatelství, Kostelní Vydří.
Walton, J.H., Matthews, V.H., Chavalas, M.W. (2005), Komentarz historyczno‑kulturowy do Biblii Hebrajskiej, Chrostowski, W. (red. pol. wyd.), Prymasowska Seria Biblijna, Oficyna Wydawnicza Vocatio, Warszawa.
Wierzbicka, A. (1999), Język – Umysł – Kultura, wybór prac pod red. J. Bartmińskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Wierzbicka, A. (2006), Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, Lublin.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
